Iran kêu gọi Mỹ trao đổi tù nhân, cải thiện quan hệ

Chính phủ Iran cho biết Tehran muốn Mỹ trả tự do cho tất cả tù nhân Iran đang bị giam giữ tại Mỹ vì lý do nhân đạo, song kế hoạch này còn phụ thuộc vào thiện chí từ phía Washington.

Sinh viên người Mỹ Wang Xiyue được trao trả cho phía Mỹ hồi năm 2019. (Ảnh: AP/Shutterstock)  

Ngày 27/4, Iran một lần nữa kêu gọi Mỹ tiến hành trao đổi tù nhân trong bối cảnh hai bên đang tham gia đàm phán cùng các cường quốc thế giới khác nhằm cứu vãn thỏa thuận hạt nhân năm 2015, còn được gọi là Kế hoạch Hành động chung Toàn diện (JCPOA).

Phát biểu trước báo giới, người phát ngôn chính phủ Iran Ali Rabiei cho biết Tehran muốn Mỹ trả tự do cho tất cả tù nhân Iran đang bị giam giữ tại Mỹ. Ông Rabiei khẳng định Iran đang theo đuổi điều này vì “lý do nhân đạo và đạo đức”, song kế hoạch trao đổi còn phụ thuộc vào hành động của Mỹ.

Tuy nhiên, ông Rabiei không công bố danh tính của các tù nhân vì có thể gây bất lợi cho họ và sẽ thông báo chi tiết sau khi nỗ lực thúc đẩy việc trao đổi hoàn tất. Theo quan chức này, số người Iran đang bị giam giữ trong các nhà tù của Mỹ nhiều hơn so với số tù nhân Mỹ ở Iran.

Trong số các cuộc trao đổi tù nhân hiếm hoi gần đây, hồi cuối năm 2019, Iran đã phóng thích một sinh viên Đại học Princeton, vốn bị giam giữ trong 3 năm vì cáo buộc làm gián điệp. Về phần mình, Mỹ trả tự do cho một nhà nghiên cứu tế bào gốc người Iran bị cáo buộc vi phạm các lệnh trừng phạt của Washington nhằm vào Tehran.

Cùng với việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt theo thỏa thuận JCPOA, Iran đã phóng thích 5 công dân Mỹ, trong đó có một phóng viên tờ Washington Post, như một phần trong thỏa thuận trao đổi tù nhân.

Mặc dù vậy, trong một diễn biến khác có thể làm gia tăng căng thẳng song phương, quân đội Mỹ ngày 27/4 xác nhận một tàu quân sự nước này đã bắn cảnh cáo sau khi có 3 tàu của Hải quân Iran áp sát tàu này cùng một tàu tuần tra khác của Mỹ trên vùng biển quốc tế một ngày trước đó.

Tuyên bố của quân đội Mỹ nêu rõ: “Các thủy thủ Mỹ đã đưa ra nhiều cảnh báo thông qua radio và thiết bị loa báo động, nhưng các tàu của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) vẫn tiếp tục hoạt động rất gần họ.”

Thủy thủ đoàn tàu Firebolt đã bắn cảnh báo buộc các tàu của IRGC di chuyển đến khoảng cách an toàn so với các tàu của Mỹ. Khoảng cách gần nhất mà tàu Iran áp sát tàu Mỹ trong vụ việc này là 62m.

Trước đó cùng ngày, người phát ngôn Lầu Năm Góc John Kirby cho biết Mỹ cố gắng tránh những sai sót khi đối phó với các tàu hải quân IRGC tiếp cận ở cự ly gần trên biển. Trong khi đó, người đứng đầu lực lượng Mỹ ở Trung Đông nói rằng quân đội Mỹ đã thận trọng không để sự cố với IRGC làm gia tăng căng thẳng.

Những sự cố tương tự đôi khi vẫn xảy ra trong vài năm qua. Dù khẳng định vẫn còn quá sớm để xác định động cơ chính xác của các lực lượng Iran, giới chức Mỹ cho rằng những hoạt động này thường do các chỉ huy địa phương chỉ đạo chứ không phải các lãnh đạo cấp cao của Tehran./.

Tàu chiến Mỹ chạm trán tàu Iran ở vùng Vịnh hồi đầu tháng 4/2021. (Ảnh: Hải quân Mỹ)