Gần 50 năm qua, tàu thám hiểm vũ trụ Voyager đi được bao xa?

Voyager 1 và Voyager 2 là hai tàu vũ trụ duy nhất của loài người vượt khỏi nhật quyển - lớp “bong bóng” tạo từ hạt và từ trường của Mặt trời, bao quanh Hệ Mặt trời.

Voyager 1 chạm tới ranh giới liên sao (môi trường vật chất tồn tại trong không gian giữa các hệ sao trong một thiên hà) vào năm 2012. Trong khi Voyager 2, đi chậm hơn và theo hướng khác, đã tiến vào không gian liên sao vào năm 2018.

Hai tàu đi được bao xa?

Cả hai tàu vũ trụ được phóng vào năm 1977 với mục tiêu chưa từng có - thám hiểm các hành tinh bên ngoài Hệ Mặt trời và cuối cùng vươn tới không gian liên sao.

Sau gần 50 năm bay, Voyager 1 đã cách Trái đất hơn 24,14 tỷ km (tương đương khoảng 167 đơn vị thiên văn và hơn 22 giờ ánh sáng), di chuyển với tốc độ khoảng 61.200 km/h.

Voyager 2 hiện ở khoảng cách hơn 12 tỷ dặm (139 đơn vị thiên văn) và bay với tốc độ khoảng 55.400 km/h.

Ở vận tốc này, cả hai tàu sẽ cần gần 20.000 năm để đi hết một năm ánh sáng.

Khám phá những hành tinh khổng lồ

Trong hành trình, Voyager đã mang lại kho dữ liệu khổng lồ, làm thay đổi hiểu biết của nhân loại về Hệ Mặt Trời.

Tại sao Mộc, Voyager 1 chụp được hình ảnh rõ nét về Vết Đỏ Lớn và bầu khí quyển biến động, còn Voyager 2 phát hiện vành đai mờ của hành tinh. Đặc biệt, cả hai đã ghi lại bằng chứng núi lửa phun trào trên vệ tinh Io (Ῑώ) - dấu hiệu đầu tiên về hoạt động địa chất ngoài Trái đất.

Khi đến Thổ tinh, hai tàu hé lộ cấu trúc phức tạp của hệ thống vành đai, trong đó có những khe hở và vòng chưa từng thấy. Voyager 1 bay đủ gần để nghiên cứu Titan - mặt trăng lớn nhất của Thổ tinh - và phát hiện bầu khí quyển dày đặc chứa nhiều nitơ, gợi ý khả năng tồn tại điều kiện phù hợp cho sự sống.

Voyager 2 tiếp tục bay xa hơn, trở thành tàu vũ trụ duy nhất từng ghé qua Thiên Vương tinh và Hải Vương tinh. Nó phát hiện thêm 10 mặt trăng mới của Thiên Vương, vành đai mờ cùng từ trường nghiêng bất thường.

Tại Hải Vương, Voyager 2 gửi về những hình ảnh tuyệt đẹp của bầu khí quyển xanh thẳm, ghi nhận tốc độ gió nhanh nhất trong Hệ Mặt trời, cũng như các cột phun băng trên Triton - mặt trăng lớn nhất của hành tinh này.

Vượt ra không gian liên sao

Sau khi hoàn tất sứ mệnh hành tinh, cả hai Voyager tiếp tục hành trình ra vũ trụ. Chúng hiện vẫn gửi dữ liệu về nhật quyển và môi trường liên sao, giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn ranh giới giữa Hệ Mặt trời và phần còn lại của thiên hà.

Theo Economic Times vào tháng 7/2025, một phát hiện mới từ Voyager 1 cho thấy tàu vũ trụ này đã phát hiện ra một địa điểm lạ - một vùng với nhiệt độ cực cao (khoảng 30.000-50.000°C), được gọi là bức tường lửa (firewall), nằm ngoài ranh giới Hệ Mặt trời, cách Trái đất khoảng 2 tỷ km. Dù nhiệt độ rất cao, đây hoàn toàn không phải là lửa, mà là một hiện tượng nhiệt do các hạt năng lượng cao, thưa thớt trong không gian, tạo nên.

Phát hiện này khiến các nhà khoa học phải xem xét lại cách xác định ranh giới Hệ Mặt trời và mối liên kết giữa các từ trường liên sao và từ trường Mặt trời. Điều này có thể thay đổi sự hiểu biết về cấu trúc và đặc tính vùng biên của hệ Mặt trời.

Ngoài ra, mỗi tàu Voyager đều mang theo một “Đĩa Vàng” - chứa âm thanh, âm nhạc và hình ảnh về Trái đất - như một thông điệp gửi đến các nền văn minh ngoài hành tinh tiềm năng. Đây là biểu tượng cho khát vọng và sự tò mò không ngừng của loài người về vị trí của mình trong vũ trụ.

Tàu Voyager 1 dự kiến mất khoảng 300 năm để đến rìa trong của đám mây Oort (Oort Cloud) - một vùng giả thuyết bao quanh toàn bộ Hệ Mặt trời, ở khoảng cách cực xa so với Mặt trời (ước tính từ 2.000 – 100.000 đơn vị thiên văn - AU).

Vùng này đánh dấu ranh giới xa nhất nơi lực hấp dẫn của Mặt trời còn đủ mạnh để giữ vật chất, là “hàng rào cuối cùng” của Hệ Mặt trời.

Sau đó, tàu sẽ tiếp tục hành trình thêm khoảng 30.000 năm nữa để bay qua toàn bộ vùng này.