Chạy nước rút cho Trung tâm tài chính quốc tế tại Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, việc xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam không chỉ là một mục tiêu kinh tế - tài chính đơn lẻ, mà là một bước đi chiến lược.

Chính phủ đặt mục tiêu đến hết năm nay, Trung tâm tài chính quốc tế tại Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng sẽ đi vào hoạt động.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, việc xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam không chỉ là một mục tiêu kinh tế - tài chính đơn lẻ, mà là một bước đi chiến lược trong tiến trình hội nhập tài chính toàn cầu.

Tuy nhiên, để Trung tâm tài chính quốc tế thực sự phát huy vai trò như một đầu mối thu hút dòng vốn quốc tế, Việt Nam cần giải quyết đồng bộ nhiều vấn đề cốt lõi từ thể chế, hạ tầng, nhân lực đến mô hình quản trị.

Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu tái định hình, các dòng vốn đầu tư quốc tế đang tìm kiếm những điểm đến mới bên ngoài các Trung tâm truyền thống như: Singapore hay Hồng Kông (Trung Quốc). Việt Nam, với quy mô dân số hơn 100 triệu người, ổn định chính trị, độ mở của nền kinh tế thuộc nhóm cao nhất thế giới (tổng kim ngạch xuất nhập khẩu gấp 1,5 lần GDP), cùng tốc độ tăng trưởng bình quân từ 6,5 -7% trong những năm gần đây, đang nổi lên như một trung tâm hấp dẫn về tài chính và đầu tư.

Chuyên gia kinh tế Tiến sỹ Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cho rằng, với vị trí địa lý chiến lược, nền tảng kinh tế vĩ mô ổn định, hội nhập sâu rộng vào kinh tế thế giới, Việt Nam hoàn toàn có đủ điều kiện để trở thành một Trung tâm tài chính quốc tế quy mô khu vực trong vòng 10–15 năm tới.

Tuy nhiên, một trong những rào cản lớn nhất hiện nay là hành lang pháp lý. Quy định pháp luật Việt Nam chưa hỗ trợ đầy đủ cho các hoạt động tài chính xuyên biên giới, giao dịch bằng ngoại tệ mạnh, tài sản kỹ thuật số, hay chưa quy định chi tiết, cụ thể những cơ chế giải quyết tranh chấp theo thông lệ quốc tế.

Phó giáo sư, Tiến sỹ Trần Hoàng Ngân, trợ lý Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh nhấn mạnh, muốn Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam hoạt động hiệu quả, cần xây dựng một hành lang pháp lý mang tính đột phá, độc lập với hệ thống hiện hành, tương thích với các Trung tâm tài chính quốc tế khác.

“Việc xây dựng một Luật về Trung tâm tài chính quốc tế là cấp thiết, tạo cơ sở cho các hoạt động tự do hóa dòng vốn, ưu đãi thuế, cơ chế sandbox và giải quyết tranh chấp tài chính quốc tế,” Phó giáo sư, Tiến sỹ Trần Hoàng Ngân cho hay.

Mới đây, tại “Hội nghị triển khai nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam”, chỉ rõ từ ngày 1/9/2025 phải vận hành bộ máy Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu các bộ, ngành, cơ quan Trung ương khẩn trương xây dựng các văn bản hướng dẫn Nghị quyết của Quốc hội để Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng có cơ sở pháp lý thành lập cơ quan điều hành, cơ quan giám sát, sớm đưa Trung tâm Tài chính quốc tế vào hoạt động.

Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam nhấn mạnh, việc thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam có ý nghĩa chiến lược quan trọng trong thu hút các dòng vốn đầu tư quốc tế, công nghệ và nguồn nhân lực chất lượng cao nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao vị thế, năng lực cạnh tranh quốc gia.

Theo đó, Chính phủ đặt mục tiêu xây dựng hệ sinh thái tài chính hiện đại như: thúc đẩy các thị trường mới (sàn giao dịch hàng hóa, carbon...), dịch vụ tài chính công nghệ cao (fintech, ngân hàng số) và nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ trung tâm tài chính quốc tế. Bước đầu hình thành hệ sinh thái dịch vụ hỗ trợ như: pháp lý, kiểm toán, công nghệ... đạt tiêu chuẩn quốc tế tại Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng trong năm nay.

Chuyên gia kinh tế, Tiến sỹ Nguyễn Bích Lâm cho rằng, để đáp ứng các nhóm tiêu chuẩn cốt lõi của Trung tâm tài chính quốc tế, Chính phủ cần xây dựng khung pháp lý và thể chế đặc thù cho Trung tâm tài chính quốc tế, xây dựng một “Siêu cấu trúc thể chế” vượt ra khỏi khung thể chế điều hành thông thường.

Trung tâm tài chính quốc tế chỉ có thể vận hành hiệu quả bằng năng lực cạnh tranh thể chế. Nếu không đột phá về tư duy, Việt Nam sẽ bỏ lỡ “Cánh cửa chiến lược” khi trật tự tài chính toàn cầu đang tái định hình. Đồng thời, khẩn trương xây dựng Luật Trung tâm tài chính quốc tế với cơ chế quản trị riêng biệt, hướng tới tự chủ cao.

“Cùng với đó, thành lập Toà án Tài chính Quốc tế để giải quyết các tranh chấp tài chính - đầu tư; đặc biệt, Chính phủ cần cải cách thể chế mạnh mẽ, mở cửa thị trường tài chính có chọn lọc; thực hiện cam kết thể chế và chính trị mạnh mẽ của Chính phủ đảm bảo khả năng vận hành quốc tế về thuế, chuyển tiền, định cư…” Tiến sỹ Nguyễn Bích Lâm nhấn mạnh.

Phó giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Hữu Huân, Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh nhận định, mục tiêu đưa Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam vào vận hành trong thời gian ngắn là bước khởi đầu quan trọng. Tuy nhiên, để Trung tâm có thể hoạt động hiệu quả, cần thêm thời gian để Ban điều hành chuẩn bị và xây dựng lộ trình triển khai.

“Hiện, chúng ta đã có nghị quyết, sắp tới sẽ có nghị định và sau đó là các thông tư hướng dẫn cụ thể. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để vận hành trung tâm. Cùng đó, việc hoàn thiện hạ tầng phần cứng, phần mềm và bộ máy tổ chức cũng cần được thực hiện đồng bộ,” Phó giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Hữu Huân thông tin.

Còn theo Phó giáo sư, Tiến sỹ Trần Hoàng Ngân, các ngân hàng cần có chính sách, quy định quản lý ngoại hối một cách rõ ràng để các thành viên tham gia thị trường cũng như các thành viên bên ngoài thị trường nắm bắt và hiểu rõ. Điều quan trọng nhất thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư quốc tế đó là vấn đề về trọng tài, về giải quyết các tranh chấp… những vấn đề này chắc chắn Chính phủ Việt Nam sẽ theo hướng áp dụng luật quốc tế hay Thông luật (Common Law) là một hệ thống pháp luật dựa trên các án lệ, tức là các phán quyết của tòa án trong các vụ án cụ thể. Theo đó, Nhà nước Việt Nam phải đảm bảo quyền lợi của các nhà đầu tư.

Về phía doanh nghiệp trong nước, ông Mai Huy Tuần, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Công nghệ số SSI (SSI Digital) cho rằng, yếu tố đầu tiên và quan trọng nhất để hình thành một Trung tâm tài chính quốc tế đó là xây dựng hành lang pháp lý, có nguồn nhân lực chất lượng, những người hiểu biết và có kinh nghiệm vận hành lĩnh vực tài chính toàn cầu.

Họ sẽ phát triển các mô hình kinh doanh, kết nối với hệ thống tài chính truyền thống và phi truyền thống, vận hành các dòng tiền đa dạng. Chính từ đó, một trung tâm tài chính thực sự sẽ hình thành.

Cùng với những giải pháp trên, Việt Nam cần có cơ chế quản lý rủi ro vĩ mô, ngăn chặn dòng vốn nóng, rửa tiền và thao túng thị trường. Việc thiết lập một hệ thống giám sát tài chính độc lập, kết nối với các tổ chức quốc tế như: Quỹ Tiền tệ Quốc tế, Ngân hàng Thanh toán Quốc tế, Tổ chức Quốc tế của các Uỷ ban Chứng khoán (IOSCO)... sẽ tăng niềm tin cho các nhà đầu tư.

Khi đó, các nhà đầu tư tin tưởng vào nền thể chế minh bạch rõ ràng, có như vậy, chắc chắn Việt Nam sẽ thu hút được các nhà đầu tư quốc tế tham gia vào Trung tâm này.

Nếu làm tốt, Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam sẽ không chỉ là “điểm đến” của dòng vốn toàn cầu, mà còn là bệ phóng để Việt Nam định hình vị thế trong bản đồ tài chính quốc tế trong vài thập kỷ tới./.