Bộ Y tế nói gì về nguy cơ dịch bệnh chikungunya?

Hiện nay, dịch bệnh chikungunya đang có xu hướng gia tăng, đã ghi nhận các đợt bùng phát lớn tại các đảo ở Ấn Độ Dương. Đáng chú ý, dịch chikungunya cũng đã lan sang một số khu vực của châu Phi, Nam Á và châu Âu, đặc biệt là tại miền Nam Trung Quốc.

Tại tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc), trong nửa đầu năm 2025 đã ghi nhận hơn 4.800 ca mắc bệnh chikungunya. Đây là đợt bùng phát dịch lớn nhất từ trước đến nay tại khu vực này. Trước tình hình dịch bệnh chikungunya gia tăng, đồng chí Võ Hải Sơn, Phó cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) đã trao đổi với báo chí xung quanh vấn đề này.

Phóng viên (PV): Hiện Việt Nam đang cập nhật và theo dõi tình hình dịch bệnh chikungunya trên thế giới, đặc biệt là những diễn biến mới tại Trung Quốc (nhất là tỉnh Quảng Đông). Ông có thể cho biết dịch chikungunya hiện nay diễn biến như thế nào?

Đồng chí Võ Hải Sơn: Bệnh chikungunya là bệnh truyền nhiễm do virus chikungunya (CHIKV) gây ra. Bệnh không lây trực tiếp từ người sang người mà lây truyền qua trung gian là muỗi Aedes (cùng loại muỗi vằn truyền bệnh sốt xuất huyết). Muỗi chủ yếu đốt vào ban ngày và có thể đạt đỉnh điểm hoạt động vào sáng sớm và chiều muộn, với triệu chứng phổ biến nhất là sốt cao đột ngột và đau khớp nghiêm trọng.

Theo thông tin của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), bệnh chikungunya được ghi nhận lần đầu tiên vào năm 1952 tại Tanzania (thuộc khu vực Đông Phi). Ngày 22-7-2025, WHO đã ban hành cảnh báo về sự lây lan nhanh chóng của chikungunya, với các đợt bùng phát lớn được báo cáo tại các đảo ở Ấn Độ Dương như La Réunion và Mayotte. Các đợt bùng phát này hiện đã lan sang một số khu vực của châu Phi, Nam Á và châu Âu.

Theo thông báo của Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc), đợt bùng phát chikungunya ở tỉnh này đã ghi nhận hơn 4.800 ca mắc bệnh chikungunya trong nửa đầu năm 2025, đây là đợt bùng phát dịch lớn nhất từ trước đến nay tại khu vực này. Tất cả các trường hợp được báo cáo đều ở mức độ nhẹ, không có trường hợp nghiêm trọng hoặc tử vong được báo cáo.

Cục Phòng bệnh đang phối hợp chặt chẽ với WHO và các cơ quan đầu mối quốc gia thực hiện Điều lệ y tế quốc tế theo dõi tình hình dịch bệnh và chia sẻ thông tin tình hình dịch bệnh, các biện pháp phòng, chống để kịp thời báo cáo và đề xuất các biện pháp phòng, chống dịch bệnh phù hợp, hiệu quả.

PV: Thời gian gần đây, Việt Nam đã ghi nhận ca bệnh chikungunya nào chưa? Hệ thống giám sát y tế tại các cửa khẩu, sân bay, đặc biệt đối với hành khách đến từ vùng dịch, đang được triển khai, vận hành như thế nào, để đảm bảo an toàn cho cộng đồng, thưa ông?

Đồng chí Võ Hải Sơn: Hiện, hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm ở nước ta chưa ghi nhận báo cáo trường hợp bệnh chikungunya từ các địa phương. Tuy nhiên, dịch bệnh chikungunya đang có xu hướng gia tăng tại một số quốc gia trong khu vực, đặc biệt tại Trung Quốc. Trong khi đó, muỗi Aedes truyền bệnh cũng đã lưu hành tại nhiều địa phương ở nước ta. Do đó, có nguy cơ cao dịch bệnh xâm nhập vào nước ta thông qua người nhập cảnh mang mầm bệnh và lây lan ra cộng đồng.

Để chủ động ngăn chặn, phòng, chống, không để dịch bệnh lan truyền, bùng phát vào nước ta, Cục Phòng bệnh đã chỉ đạo Trung tâm Kiểm dịch y tế quốc tế các tỉnh, thành phố, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật các tỉnh, thành phố tăng cường kiểm dịch y tế tại cửa khẩu, nhằm phát hiện kịp thời các trường hợp nghi ngờ, mắc bệnh, mang véc tơ truyền bệnh, để quản lý, xử lý ngay tại cửa khẩu; tổ chức giám sát muỗi truyền bệnh, thực hiện xử lý diệt muỗi và loại bỏ loăng quăng, bọ gậy tại khu vực cửa khẩu và cộng đồng dân cư khu vực biên giới và xây dựng kế hoạch phòng, chống dịch bệnh chikungunya tại các cửa khẩu; sẵn sàng nhân lực, vật tư, hóa chất, thiết bị, phương tiện để đáp ứng kịp thời trong trường hợp có dịch xảy ra.

PV: Bộ Y tế đánh giá thế nào về nguy cơ dịch chikungunya xâm nhập và lây lan tại Việt Nam? Chúng ta đã chuẩn bị những kịch bản ứng phó như thế nào để giảm thiểu rủi ro này?

Đồng chí Võ Hải Sơn: Mặc dù Việt Nam chưa ghi nhận ca bệnh chikungunya trong cộng đồng, tuy nhiên do muỗi Aedes (véc tơ truyền bệnh) đang vào thời kỳ cao điểm, có mật độ muỗi cao tại nhiều địa phương và thời điểm mùa hè nhiều khách du lịch đi và đến Việt Nam, nên tiềm ẩn nhiều nguy cơ bệnh chikungunya xâm nhập vào Việt Nam và lây lan nhanh trong cộng đồng dân cư.

Nhằm chủ động kiểm soát, phòng, chống dịch, Bộ Y tế đã ban hành công văn gửi Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố đề nghị triển khai tăng cường giám sát dịch ngay tại cửa khẩu, các cơ sở y tế và cộng đồng nhằm phát hiện sớm ca bệnh nghi ngờ, đặc biệt tại những khu vực có người trở về từ vùng có dịch; tổ chức điều tra, xử lý triệt để các ổ dịch, không để lây lan, giám sát muỗi, véc tơ truyền bệnh tại các khu vực cửa khẩu và tại cộng đồng theo hướng dẫn của Bộ Y tế; tổ chức tốt việc thu dung điều trị bệnh nhân, khai thác tiền sử bệnh, khám và điều trị kịp thời; đồng thời có kế hoạch phân cấp chuyên môn, tránh tình trạng quá tải bệnh viện; triển khai công tác phòng, chống dịch bệnh chikungunya kết hợp với phòng, chống sốt xuất huyết thông qua chiến dịch diệt lăng quăng, bọ gậy, đảm bảo tất cả các hộ gia đình tại vùng có dịch và có nguy cơ phải được kiểm tra, giám sát các bể, dụng cụ chứa nước, các vật dụng, đồ phế thải, nơi sinh sản của muỗi để tiến hành các hình thức tiêu diệt bọ gậy; đẩy mạnh công tác truyền thông, giáo dục sức khỏe trên các phương tiện thông tin đại chúng; rà soát, chuẩn bị đầy đủ nguồn lực phòng, chống dịch bệnh, đảm bảo khả năng ứng phó kịp thời khi dịch xảy ra.

PV: Bộ Y tế đánh giá mức độ của bệnh chikungunya đối với sức khỏe người mắc và đối với cộng đồng như thế nào, thưa ông?

Đồng chí Võ Hải Sơn: Bệnh chikungunya đã ghi nhận đầu tiên vào năm 1952. Bệnh không lây truyền trực tiếp từ người sang người, mà lây truyền qua vết đốt của muỗi Aedes (loại muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết). Hầu hết các triệu chứng thường tự khỏi và kéo dài từ 2 đến 7 ngày, nhưng cũng có thể kéo dài hàng tuần, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân.

Hiện nay, dịch bệnh chikungunya đang có xu hướng gia tăng tại một số quốc gia trong khu vực, đặc biệt tại Trung Quốc. Nước ta có sự giao lưu thương mại, du lịch nhiều với các quốc gia trên thế giới, nên có nguy cơ dịch bệnh xâm nhập vào nước ta. Mặc dù Việt Nam chưa ghi nhận ca bệnh chikungunya trong cộng đồng, tuy nhiên do muỗi Aedes (véc tơ truyền bệnh) lưu hành tại nhiều địa phương, nên Việt Nam chúng ta luôn tồn tại nguy cơ dịch bệnh xâm nhập.

PV: Bộ Y tế có những khuyến cáo cụ thể nào cho người dân, đặc biệt là những người có kế hoạch đi lại, giao thương với vùng đang có dịch chikungunya?

Đồng chí Võ Hải Sơn: Để chủ động phòng, chống bệnh chikungunya, Bộ Y tế khuyến cáo người về từ các quốc gia, khu vực đang có sự gia tăng dịch bệnh chikungunya, cần chủ động theo dõi sức khỏe trong vòng 12 ngày; nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường về sức khỏe (như sốt, đau khớp, nổi ban), cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị kịp thời.

Người dân khi đi du lịch, công tác tại các vùng bệnh chikungunya đang tăng cao, cần chủ động phòng ngừa tránh muỗi đốt; chủ động theo dõi sức khỏe và thông báo cho cơ quan y tế khi có triệu chứng giống bệnh chikungunya.