30 năm Việt Nam tham gia ASEAN - Từ khát vọng chung đến thành viên tin cậy

Trong một thế giới đầy biến động, Việt Nam một lần nữa đứng trước thời cơ “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” để sẵn sàng đóng góp nhiều hơn cho ASEAN trong kỷ nguyên mới.

Nhân dịp kỷ niệm 30 năm Việt Nam tham gia ASEAN, 58 năm thành lập ASEAN, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã có bài viết với tiêu đề: “Hành trình 30 năm: Từ khát vọng chung đến thành viên tin cậy và trách nhiệm."

Xin trân trọng giới thiệu nội dung bài viết này:

Ba thập niên trước, ngày 28/7/1995, Việt Nam gia nhập ASEAN là một quyết sách chiến lược mang tầm vóc lịch sử, mở ra chương mới của tiến trình hội nhập và khởi đầu hành trình vươn lên mạnh mẽ của đất nước.

Chặng đường ba mươi năm qua là minh chứng sống động về tầm nhìn và bản lĩnh chính trị của Đảng và Nhà nước ta trong xây dựng và củng cố môi trường hòa bình, hợp tác để phát triển. Việt Nam đã đến với ASEAN bằng tinh thần hữu nghị, tham gia ASEAN với tinh thần trách nhiệm.

Và ngày nay, trong một thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ, Việt Nam, với tư duy mới và tâm thế mới, sẽ tiếp tục cùng các nước viết nên những câu chuyện thành công của ASEAN trong kỷ nguyên phát triển mới.

Một quyết định lịch sử, một tầm nhìn chiến lược

Đầu thập niên 1990, Việt Nam đứng trước bước ngoặt lịch sử của công cuộc Đổi mới, vừa nỗ lực vượt qua cuộc khủng hoảng kinh tế-xã hội, vừa từng bước phá vỡ vòng vây cô lập và cấm vận kéo dài suốt nhiều năm.

Trong bối cảnh đó, đối ngoại được xác định là mũi đột phá chiến lược tạo dựng môi trường hòa bình, ổn định, hợp tác, trước hết là ở khu vực, để đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng, mở ra không gian phát triển mới.

Những tư tưởng ngoại giao mang đậm bản sắc Hồ Chí Minh như “thêm bạn, bớt thù," “làm bạn với tất cả các nước," “dĩ bất biến, ứng vạn biến” đã được vận dụng linh hoạt, sáng tạo trong thực tiễn mới, soi sáng cho tư duy đối ngoại đổi mới của Việt Nam. Trên nền tảng ấy, đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa từng bước được xác lập và kiên định thực thi.

Cùng thời điểm đó, thế giới bước sang thời kỳ hậu Chiến tranh lạnh, nơi đối đầu ý thức hệ dần nhường chỗ cho xu thế hợp tác, hội nhập và toàn cầu hóa. Trong làn sóng chuyển động mạnh mẽ này, các quốc gia Đông Nam Á đã sớm nhận ra rằng, chỉ bằng cách tăng cường liên kết và củng cố sức mạnh tập thể, mới có thể đứng vững và vươn lên phát triển. Những “nút thắt” lịch sử trong quan hệ giữa các nước ở khu vực cũng từng bước được tháo gỡ, trở thành chất xúc tác cho sự hòa giải, gắn kết và hợp tác. Những rào cản của quá khứ dần nhường bước cho niềm tin và thiện chí để các nước xích lại gần nhau, cùng nỗ lực phấn đấu cho hòa bình, ổn định và phát triển.

Sự gặp gỡ giữa khát vọng đổi mới của Việt Nam với mong muốn mở rộng hợp tác của ASEAN, cùng hội tụ với xu thế hòa bình, phát triển của thế giới đã đưa đến cho chúng ta cơ hội “thiên thời, địa lợi, nhân hòa." Tham gia ASEAN, bởi lẽ đó, không chỉ là bước đi đối ngoại, mà là một lựa chọn chiến lược chủ động và bản lĩnh của Đảng và Nhà nước ta, với sự đổi mới toàn diện cả về tư duy và hành động, đó là lấy hội nhập làm động lực, lấy khu vực làm điểm tựa, lấy hợp tác làm con đường phát triển ổn định và lâu dài.

Lịch sử dân tộc đã, đang và sẽ tiếp tục có những bước ngoặt, trong đó, gia nhập ASEAN mãi được ghi nhớ là quyết sách mang tầm nhìn chiến lược, tầm vóc thời đại và tầm cao trí tuệ, đánh dấu sự chuyển mình của Việt Nam trở thành thành viên chủ động, tích cực, trách nhiệm của khu vực và thế giới.

30 năm nỗ lực bền bỉ: khẳng định bản lĩnh và dấu ấn Việt Nam

ASEAN không chỉ mở ra cánh cửa hội nhập, mà còn tạo dựng vành đai hòa bình, an ninh và phát triển ngay tại khu vực chiến lược trọng yếu của Việt Nam. Với nhận thức sâu sắc đó, Việt Nam bước vào ngôi nhà chung ASEAN bằng tâm thế chủ động, trách nhiệm và mong muốn đóng góp hiệu quả. 30 năm qua, Việt Nam luôn là một mắt xích quan trọng của ASEAN, chia sẻ mục tiêu và tầm nhìn chiến lược, thúc đẩy đồng thuận và thống nhất hành động.

Đóng góp đầu tiên và xuyên suốt của Việt Nam là nỗ lực củng cố đoàn kết và đồng thuận, các giá trị cốt lõi làm nên thành công và bản sắc của ASEAN. Trong một khu vực đa dạng về lợi ích, chế độ chính trị và trình độ phát triển, đồng thuận không đến từ sự tương đồng, mà hình thành qua tham vấn, tin cậy, và cùng sẻ chia trách nhiệm. Với cách tiếp cận cân bằng và thiện chí, Việt Nam góp phần hài hòa khác biệt và gia tăng điểm đồng, duy trì tiếng nói chung của ASEAN về các vấn đề chiến lược của khu vực trên nền tảng các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên hợp quốc, Hiến chương ASEAN.

Nếu đồng thuận là kết quả của chia sẻ tầm nhìn, thì hành động là thước đo hiệu quả. Ở phương diện này, Việt Nam đã làm tốt vai trò cầu nối giữa chính sách và thực tiễn, đáp ứng lợi ích thiết thực của người dân, doanh nghiệp và địa phương. Từ Tuyên bố Hà Nội về thu hẹp khoảng cách phát triển năm 2001, các sáng kiến ứng phó COVID-19 đến Diễn đàn Cấp cao về phát triển tiểu vùng năm 2021, Việt Nam luôn là nước đi đầu thúc đẩy phát triển đồng đều và bao trùm. Đặc biệt, cách tiếp cận của chúng ta về “lấy người dân làm trung tâm, mục tiêu và động lực của tiến trình xây dựng Cộng đồng” đã được đưa thành định hướng xuyên suốt của văn kiện ASEAN 2045.

Việt Nam cũng là nhân tố tích cực thúc đẩy mạng lưới đối tác và nâng tầm ảnh hưởng của ASEAN. Chúng ta góp phần làm sâu sắc quan hệ giữa ASEAN với các đối tác, củng cố vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực, và thúc đẩy sự tham gia của ASEAN trong các nghị sự toàn cầu, từ các lĩnh vực tăng trưởng mới như chuyển đổi số, năng lượng tái tạo, khoa học công nghệ, tới các vấn đề xuyên quốc gia như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, an ninh biển, an ninh lương thực.

Gắn kết quan tâm chung của khu vực với toàn cầu, Việt Nam tiên phong khởi xướng nhiều sáng kiến, điển hình là thành công của Diễn đàn Tương lai ASEAN hai năm qua, mở ra cơ hội đối thoại chính sách bao trùm về những xu thế mới, góp phần định hình tư duy và giải pháp hợp tác trong dài hạn.

Tư duy mới và tâm thế mới: Sẵn sàng cho chặng đường mới của Cộng đồng ASEAN

30 năm trước, Việt Nam đến với ASEAN bằng quyết sách chiến lược mang tầm vóc lịch sử. Trong một thế giới đầy biến động, Việt Nam một lần nữa đứng trước thời cơ “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” để sẵn sàng đóng góp nhiều hơn cho ASEAN trong kỷ nguyên mới. Thế và lực của đất nước gia tăng sau gần 40 năm Đổi mới, với khát vọng bứt phá từ kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Cùng với đó là niềm tin của cộng đồng quốc tế về vai trò, uy tín và năng lực dẫn dắt của Việt Nam trong các tiến trình hợp tác. ASEAN cũng đang bước vào giai đoạn mới với Tầm nhìn 2045, tiếp tục khẳng định là hình mẫu thành công về hòa bình, ổn định và hợp tác. Trên nền tảng đó, chúng ta xác định năm định hướng lớn để tiếp tục tham gia kiến tạo thành công của ASEAN.

Trước hết là, giữ vững không gian chiến lược cho hòa bình, ổn định. Việt Nam cần tiếp tục cùng các nước củng cố đồng thuận, tăng cường lòng tin chiến lược, giữ vững vai trò trung tâm của ASEAN, phát huy các nguyên tắc, chuẩn mực ứng xử và đề cao thượng tôn pháp luật.

Hai là, mở rộng không gian kinh tế, thúc đẩy các sáng kiến khai thác thị trường nội khối, tận dụng hiệu quả các FTA với đối tác và đa dạng hóa liên kết với các đối tác năng động và giàu tiềm năng.

Ba là, xây dựng không gian đổi mới sáng tạo, nơi ASEAN trở thành điểm đến của những ý tưởng và giải pháp đột phá dựa trên nền tảng chuyển đổi số, khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Bốn là, định hình không gian phát triển bao trùm, nơi người dân, doanh nghiệp, địa phương được thụ hưởng thành quả một cách công bằng, và được tạo điều kiện tham gia sâu rộng hơn vào tiến trình xây dựng cộng đồng.

Cuối cùng, kết nối không gian văn hóa-xã hội để làm giàu thêm bản sắc Cộng đồng, tăng cường tình hữu nghị và hiểu biết giữa người dân các nước. Đây là nguồn sức mạnh nội sinh gắn kết cộng đồng, tạo nền tảng vững chắc cho một ASEAN đoàn kết, chia sẻ và gắn bó.

Nhìn lại 30 năm qua, từng cam kết, từng hành động, từng sáng kiến đều khắc họa một Việt Nam chủ động, trách nhiệm và nỗ lực hết mình cho ASEAN. Đó không chỉ là hành trình hội nhập, mà là hành trình khẳng định bản lĩnh, lan tỏa giá trị và cùng chia sẻ tương lai với khu vực. Bước vào chặng đường mới, với tư duy mới và tâm thế mới, Việt Nam sẽ tiếp tục đồng hành cùng các nước xây dựng Cộng đồng ASEAN tự cường, bao trùm và bền vững./.