Nghề mắc nợ với thời gian

- Trong quá trình làm báo, mỗi phóng viên đều ấp ủ, trăn trở những đề tài để khi đứa con tinh thần ra đời được độc giả đón nhận, nhất là phản ánh tâm tư, nguyện vọng của người dân, những vấn đề mà dư luận quan tâm, từ đó được các cấp, ngành vào cuộc giải quyết. 

Để có những đề tài báo chí hay, mỗi phóng viên, nhà báo đều không ngừng tìm tòi, suy nghĩ. Đề tài cũng có khi phát hiện từ quan sát, phỏng vấn, hay từ nguồn tin người dân cung cấp, từ trong đời sống xã hội...

Nguồn tin từ người dân

Để có tư liệu, đề tài, một trong những kênh thông tin quan trọng đối với người làm báo là từ người dân. Họ vừa là độc giả, đồng thời cũng người cung cấp giúp nhà báo nắm bắt thông tin nhanh nhạy, kịp thời và phản ánh chân thực, khách quan và giúp bài báo mang đậm hơi thở cuộc sống.

Đêm 11/4/2025, tôi nhận được tin nhắn của một người dân ở khối 3, phường Tam Thanh, thành phố Lạng Sơn với nội dung phản ánh tình trạng hồ Phai Loạn bốc mùi hôi thối khó chịu, các thành viên trong gia đình không tài nào ngủ được, “mong nhà báo đến tìm hiểu phản ánh giúp người dân”. Từ tin nhắn, bản thân tôi cũng trằn trọc, mong trời sáng để tìm hiểu thực tế ở khu vực hồ.   

Hôm sau, có mặt tại khu vực hồ Phai Loạn đoạn phía gần Trường Tiểu học Tam Thanh, chúng tôi nhận thấy rõ mùi hôi thối khó chịu bốc lên từ đây. Theo quan sát, mặt hồ tại đây tích tụ nhiều mảng váng dày, đặc, nhiều mảng váng có hiện tượng mốc trên bề mặt, xen lẫn với bèo, rác thải nổi trên mặt nước. Tình trạng đó không chỉ gây ảnh hưởng đến môi trường, cuộc sống của người dân, mất mỹ quan đô thị mà còn ảnh hưởng đến việc dạy và học của cô trò Trường Tiểu học Tam Thanh, thành phố Lạng Sơn. 

Ngay hôm đó, sau khi tìm hiểu, thu thập thông tin, tôi đã viết bài phản ánh với tiêu đề “Thành phố Lạng Sơn: Hồ Phai Loạn "bốc mùi", sinh hoạt người dân bị đảo lộn”, bài viết được lãnh đạo phòng, lãnh đạo Báo và Đài Phát thanh Truyền hình Lạng Sơn duyệt đăng trên báo điện tử. Bài viết đã nhận được nhiều tương tác, có nhiều lượt chia sẻ tạo hiệu ứng tích cực.

Chị Lô Thị Thảo, nhà gần hồ Phai Loạn chia sẻ: Trước đó, chúng tôi cũng đã phản ánh tình trạng này thông qua nhiều hình thức nhưng chưa hiệu quả. Đến khi bài báo đăng tải, ngay ngày hôm sau đã thấy đơn vị chức năng  đến hút, vớt các mảng váng, bèo chết, rác thải tích tụ, trôi nổi gây ô nhiễm môi trường tại hồ Phai Loạn. Công việc này cũng được đơn vị chức năng triển khai trong tháng 5/2025. Qua đó trả lại bầu không khí trong lành ở khu vực hồ, giúp đời sống người dân ổn định.

Một ví dụ khác, hồi cuối tháng 11/2023, cũng từ tin nhắn của người dân phản ánh về việc ở khu vực Lân Đấy, thôn Lân Cà, xã Trấn Yên, huyện Bắc Sơn có tình trạng khai thác gỗ trái phép, nhóm nhóng viên Báo và Đài Phát thanh Truyền hình Lạng Sơn đã nhanh chóng xác minh thông tin và lên đường tìm hiểu thực tế. 

Phóng viên Nguyễn Đình Quyết, Phòng Báo in, Báo và Đài Phát thanh Truyền hình Lạng Sơn kể lại: Thời điểm đó, chúng tôi đi xe máy vượt quãng đường hơn 100km từ thành phố Lạng Sơn đến thôn Lân Cà. Từ đây, trong vai người tìm cây thuốc nam, chúng tôi đi bộ vào Lân Đấy, thâm nhập thu thập được nhiều thông tin, hình ảnh quan trọng. Tiếp đó, nhóm phóng viên chúng tôi đã làm việc với chính quyền xã, huyện và lực lượng chức năng của huyện và cho ra bài viết "Lân Đấy: Nỗi lo khai thác rừng trái phép", đăng trên báo in Báo và Đài Phát thanh Truyền hình Lạng Sơn ngày 6/12/2023. Bài viết phản ánh thực trạng khai thác gỗ trái phép và từ thông tin, hình ảnh phóng viên cung cấp, chính quyền, lực lượng chức năng địa phương đã vào cuộc xử lý, góp phần bảo vệ tài nguyên rừng.

Không chỉ 2 đề tài trên, rất nhiều thông tin từ cơ sở do người dân, cán bộ cung cấp đã giúp phóng viên triển khai những đề tài báo chí hay, hấp dẫn. Đó có thể là thực trạng xuống cấp về cơ sở hạ tầng, ô nhiễm môi trường, nhức nhối về an ninh trật tự, hay những thông tin tích cực, gương người tốt, việc tốt, mô hình kinh tế, sáng tạo về khoa học kỹ thuật tiêu biểu...

Trong đó, có những đề tài người làm báo trăn trở, tìm hiểu trong nhiều ngày, thậm chí nhiều tháng trời. Mỗi đề tài đều xuất phát từ thực tiễn cuộc sống, từ những chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, từ sự gắn bó mật thiết với người dân… Và để có những đề tài hay, mỗi phóng viên phải không ngừng tìm tòi, suy nghĩ, thường xuyên nắm bắt thực tiễn và đặc biệt là giữ mối liên hệ với cơ sở.  

Đề tài trong đời sống   

Bên cạnh không ngừng tìm tòi, suy nghĩ, khả năng phát hiện đề tài cũng tỷ lệ thuận với vốn sống của mỗi phóng viên, vốn tích lũy từ nhiều chuyến đi cơ sở, hay trong sổ tay phóng viên, từ những ghi chép hằng ngày, từ các mối quan hệ, qua quan sát, mạng xã hội, hoặc ngay trong trong đời sống và sự đồng cảm với người dân về những nhọc ngằn, vất vả trong cuộc sống...

Đơn cử, cùng đi qua một cánh rừng với nhiều cây lá bị biến sắc, có phóng viên không chú ý, nhưng có người lại phát hiện ra đề tài hay từ đây và cho ra đời tác phẩm “Hữu Lũng: Rừng vàng lá - người dân “đỏ mắt”, của tác giả Cát Tiên, đăng trên báo in Báo và Đài Phát thanh Truyền hình Lạng Sơn ngày 23/7/2024. Hay một hôm đi chợ, phóng viên Hoàng Vương thấy bà con nông dân bán cà chua rẻ quá nên hỏi thăm, rồi đến tận nhà và cánh đồng của bà con, làm việc với lãnh đạo UBND xã Gia Cát và xã Tân Liên (huyện Cao Lộc) để tìm hiểu, phỏng vấn để ra bài báo “Chua xót...cà chua”… 

Có thể nói, đề tài báo chí luôn đa dạng, phong phú, luôn hiện hữu ở đời sống thường nhật và đa phần đến từ khả năng quan sát, lắng nghe. Thậm chí cùng một đề tài, nhưng mỗi phóng viên lại có góc nhìn khác nhau, từ đó khai thác ở những khía cạnh khác nhau, làm nên tính phong phú, phản ánh đa chiều của báo chí đối với đời sống xã hội.

Cùng đó, đội ngũ phóng viên của Báo và Đài Phát thanh Truyền hình Lạng Sơn luôn bám sát văn bản định hướng tuyên truyền của Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy, kế hoạch tuyên truyền của cơ quan, sự chỉ đạo trực tiếp của lãnh đạo phòng chuyên môn, với những chủ đề, đề tài cụ thể, đảm bảo theo dòng thời sự, tuyên truyền đúng, trúng, hiệu quả. Qua đây góp phần để Báo và Đài Phát thanh Truyền hình Lạng Sơn xứng đáng là cơ quan của Đảng bộ Đảng Cộng sản Việt Nam tỉnh Lạng Sơn, tiếng nói của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân trong tỉnh.

Và để những chủ đề, đề tài trở thành tác phẩm báo chí thì còn cần sự trăn trở, đau đáu từ tác giả. Hơn hết, những người cầm bút phải giữ “tâm sáng, lòng trong”, không ngừng rèn giũa để “bút sắc”. Mỗi phóng viên phải có trách nhiệm với đề tài mình đang theo đuổi, làm sáng tỏ từng vấn đề mà dư luận quan tâm, hay phản ánh những tâm tư, nguyện vọng, kiến nghị chính đáng của người dân để các cấp, ngành, đơn vị chức năng nắm được và vào cuộc giải quyết kịp thời… Bởi có những đề tài nếu triển khai chậm chễ thì bản thân người cầm bút như mắc nợ với thời gian, với người dân, tựa như những lời trong bài hát “Tự hào nghề báo của tôi” của nhạc sĩ Đình Thậm:  

“Tôi tự hào với nghề của tôi

Ơi! Nghề báo đầy nhọc nhằn vất vả

Ngày dài đêm thâu trải lòng trên con chữ

Luôn cảm thấy mình mắc nợ với thời gian...”.