Thủ tướng: 'Con đường tất yếu' để Việt Nam vươn lên, trở thành nước phát triển, giàu mạnh

Chiều 16/8, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Đảng ủy Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dự Đại hội Đảng bộ Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025-2030.

Cùng dự có: Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng; đại diện lãnh đạo các ban của Trung ương Đảng, Đảng ủy Chính phủ; lãnh đạo các ban, bộ, ngành, cơ quan Trung ương; 240 đại biểu, đại diện cho gần 5.000 đảng viên của 46 cơ sở đảng thuộc Đảng bộ Bộ KH&CN.

Kỹ năng số toàn dân được nâng cao, nhân dân được hưởng thụ

Với chủ đề "Đoàn kết - Kỷ cương - Đột phá - Sáng tạo - Phát triển", Đại hội Đảng bộ Bộ KH&CN nhiệm kỳ 2025-2030 đã tổng kết, đánh giá kết quả lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện Nghị quyết Đại hội nhiệm kỳ 2020-2025, thống nhất phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ nhiệm kỳ 2025-2030. Đại hội cũng đóng góp ý kiến vào các dự thảo văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV và dự thảo văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025-2030.

Báo cáo tại Đại hội nêu rõ, từ ngày 1/3/2025, Đảng bộ Bộ KH&CN được thành lập trên cơ sở hợp nhất Đảng bộ Bộ KH&CN và Đảng bộ Bộ Thông tin và Truyền thông. Kế thừa và phát huy những thành quả đã đạt được, Đảng bộ Bộ KHCN nhiệm kỳ 2020-2025 đã thể hiện rõ vai trò hạt nhân chính trị, lãnh đạo toàn diện các mặt công tác của Bộ.

Nhiều nghị quyết, chương trình hành động được ban hành đã tạo đột phá về tư duy và phương thức lãnh đạo, thúc đẩy cải cách thể chế, mở rộng không gian phát triển mới; toàn Đảng bộ cơ bản, các chỉ tiêu đặt ra đã được hoàn thành và hoàn thành vượt mức.

Trong đó, hoàn thành 3 chỉ tiêu được đề ra trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030 gồm: Tỷ trọng kinh tế số trong GDP năm 2025 ước đạt 19-20%; chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu của Việt Nam đứng thứ 44/193 quốc gia; đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) đạt 46,2%, cao hơn giai đoạn 2016-2020.

Đại hội thống nhất, nhiệm kỳ tới, toàn Đảng bộ tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh toàn diện. Đảng bộ lãnh đạo xây dựng Bộ KH&CN thành cơ quan đầu mối quốc gia về KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, bưu chính, viễn thông, tiêu chuẩn hóa, sở hữu trí tuệ và năng lượng nguyên tử; đủ năng lực dẫn dắt, điều phối và kiến tạo môi trường thuận lợi để KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thực sự trở thành động lực chủ yếu cho phát triển nhanh, bền vững đất nước.

Trong đó, phấn đấu đến hết nhiệm kỳ, KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đóng góp 5% GDP; kinh tế số đạt tỷ trọng 30% GDP; hoàn thiện hạ tầng số và KHCN hiện đại, bảo đảm 100% dân số được phủ sóng 5G, triển khai thí điểm 6G; xây dựng 100 trung tâm đổi mới sáng tạo, trong đó ít nhất 6 trung tâm đạt tầm khu vực; xây dựng 1 trung tâm siêu tính toán quốc gia; chỉ số tích hợp phát triển bưu chính vào nhóm 20 quốc gia dẫn đầu thế giới…

Đại hội cũng đề ra mục tiêu đưa vào vận hành các sàn giao dịch công nghệ, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, bảo đảm 40% kết quả nghiên cứu và phát triển công nghệ được thương mại hóa hoặc ứng dụng thực tế; hỗ trợ tối thiểu 1.000 doanh nghiệp KHCN và 3.000 doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ.

Đảng bộ Bộ KH&CN phấn đấu triển khai hiệu quả chương trình phát triển năng lượng nguyên tử; hoàn thành đào tạo 50.000 kỹ sư trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược, năng lượng nguyên tử, tiêu chuẩn hóa; thu hút 500 chuyên gia quốc tế và trí thức kiều bào làm việc dài hạn tại Việt Nam; bảo đảm làm chủ tối thiểu 70% công nghệ chiến lược, góp phần nâng cao năng lực tự chủ công nghệ và năng lực cạnh tranh quốc gia.

10 thành tựu, kết quả, dấu ấn nổi bật

Phát biểu chúc mừng và chỉ đạo Đại hội trong không khí cả nước đang sôi nổi kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng tám, Quốc khánh 2/9 và không khí đổi mới, hành động quyết liệt của toàn Đảng và cả dân tộc, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định, Đại hội Đảng bộ Bộ KH&CN nhiệm kỳ 2025-2030 là sự kiện có ý nghĩa quan trọng, không chỉ đánh giá kết quả lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng bộ nhiệm kỳ vừa qua, mà còn là dịp để xác định phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp trong nhiệm kỳ tới.

Thủ tướng Phạm Minh Chính bày tỏ vui mừng khi Đại hội diễn ra với không khí sôi động, toàn diện, tư duy đổi mới, hành động quyết liệt; đặc biệt là Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang từng bước đi vào cuộc sống, doanh nghiệp tư nhân vào cuộc rất hăng say; ngày 19/8 tới đây chúng ta sẽ khởi công, khánh thành 250 dự án lớn trên cả nước với tổng vốn hơn 1,2 triệu tỷ đồng, trong đó 37% vốn là của tư nhân với nhiều dự án KHCN.

Thủ tướng biểu dương tinh thần làm việc khẩn trương, bài bản, nghiêm túc của Đảng ủy Bộ KH&CN trong công tác chuẩn bị và tổ chức Đại hội; đánh giá cao sự quyết tâm, quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành của Ban Thường vụ Đảng ủy Bộ, tập thể lãnh đạo Bộ trong việc rà soát, xây dựng phương án, đề án và tổ chức thực hiện việc sắp xếp tổ chức bộ máy (sáp nhập Bộ Thông tin và Truyền thông vào Bộ KH&CN). Ngay sau sáp nhập, Bộ KH&CN đã đi vào hoạt động ngay lập tức, thực hiện tốt các nhiệm vụ chính trị được giao.

Qua các báo cáo, ý kiến tham luận, Thủ tướng cơ bản đồng tình với nội dung Báo cáo chính trị trình Đại hội, nhất là đánh giá về những kết quả, dấu ấn quan trọng mà Bộ, ngành KHCN đã đạt được trong nhiệm kỳ vừa qua, góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển KHCN của đất nước.

Thủ tướng khái quát những thành tựu, kết quả, dấu ấn của Bộ, ngành KHCN trong nhiệm kỳ vừa qua: Thể chế hoàn thiện; hạ tầng nâng cấp; chuyển đổi số được thúc đẩy; đổi mới sáng tạo được lan tỏa; chính phủ số được nâng cấp; kỹ năng số được nâng cao; nhân dân được hưởng thụ; xây dựng Đảng được củng cố và tăng cường; khó khăn được tháo gỡ; niềm tin được thắp sáng. 32/34 chỉ tiêu đã đề ra được hoàn thành, trong đó có nhiều chỉ tiêu mang tính đột phá.

Cụ thể, công tác xây dựng thể chế được quan tâm chỉ đạo, thực hiện quyết liệt, đặc biệt sau khi có Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị. Bộ đã tham mưu cho cấp có thẩm quyền nhanh chóng, kịp thời ban hành hệ thống hành lang pháp lý tương đối đầy đủ nhằm thúc đẩy phát triển lĩnh vực KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia. Tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua 16 luật và 3 nghị quyết liên quan tới KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Năm 2025, bố trí đủ ít nhất 3% ngân sách cho nhiệm vụ KHCN.

Hoàn thành các nhiệm vụ chuyển đổi số và phát triển hạ tầng số toàn diện phục vụ nhu cầu phát triển của đất nước. Trong đó, đã xây dựng, hoàn thiện hạ tầng số dùng chung, kết nối cơ sở dữ liệu chuyên ngành với các hệ thống thông tin quốc gia; góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong quản lý nhà nước, dịch vụ công và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

Công tác bảo đảm an toàn thông tin, bảo mật dữ liệu được nâng cao; các nền tảng quản lý và các công cụ số hóa ngày càng hiện đại, kết nối liên thông với các bộ, ngành và địa phương. Mạng lưới tổ chức KHCN, trung tâm đổi mới sáng tạo, khu công nghệ cao từng bước được hình thành, tạo nền tảng thúc đẩy phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia.

Thủ tướng nhắc tới một số chỉ số quan trọng về phát triển KHCN: Chỉ số đổi mới sáng tạo quốc gia (GII) xếp thứ 44/133, tăng 4 bậc so với 2022; Chỉ số xếp hạng Chính phủ điện tử (EGDI) năm 2024 xếp thứ 71/193, tăng 15 bậc so với năm 2022; xếp hạng dịch vụ Công trực tuyến của Việt Nam theo đánh giá Liên Hợp Quốc đứng thứ 75, tăng 6 bậc so với năm 2020; Chỉ số hạ tầng viễn thông xếp thứ 67, tăng 7 bậc so với năm 2022; doanh thu công nghiệp, công nghệ số đạt 158 tỷ USD, tăng 26% so với năm 2020…

Việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy được thực hiện nghiêm túc, quyết liệt theo yêu cầu, tiến độ chỉ đạo của Trung ương; đã cơ bản ổn định, xác định rõ chức năng nhiệm vụ của từng đơn vị sau hợp nhất.

Thay mặt Đảng ủy Chính phủ, Thủ tướng ghi nhận nỗ lực và biểu dương những kết quả Đảng ủy, Bộ KH&CN đạt được trong nhiệm kỳ vừa qua.

Bên cạnh những ưu điểm, kết quả đã đạt được trong nhiệm kỳ qua, Thủ tướng thẳng thắn nêu rõ, phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia còn chậm, chưa có đột phá; việc thực hiện một số chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước và các nhiệm vụ của Bộ có nơi, có lúc còn chậm so với yêu cầu.

Tiềm lực và trình độ KHCN đổi mới sáng tạo quốc gia còn khoảng cách lớn so với nhóm các nước phát triển; nhận thức về vai trò của KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số ở một số bộ phận cán bộ và một số bộ, ngành, địa phương chưa thật sự đúng tầm, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển.

Cùng với đó, Việt Nam chưa làm chủ được công nghệ chiến lược, công nghệ lõi; hoạt động nghiên cứu và ứng dụng công nghệ chưa có nhiều đột phá, khả năng ứng dụng thực tiễn còn hạn chế.

Nguồn nhân lực chất lượng cao còn thiếu, đặc biệt là chưa quy tụ được các nhà khoa học, “tổng công trình sư” có khả năng dẫn dắt và làm chủ được các công nghệ chiến lược. Đầu tư phát triển hạ tầng số còn nhiều hạn chế, nguồn lực chưa được phân bổ đồng bộ. Công tác đảm bảo an ninh, an toàn thông tin, bảo vệ dữ liệu còn nhiều thách thức trước xu hướng chuyển đổi số, tập trung dữ liệu như hiện nay.

Mỗi cán bộ phải là một chiến sĩ trong lĩnh vực của mình

Theo Thủ tướng, Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ KH&CN lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 diễn ra trong bối cảnh tình hình khu vực và thế giới đang tiếp tục diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường; KHCN có những bước phát triển mạnh mẽ.

Thời gian vừa qua, Bộ Chính trị đã ban hành “bộ tứ trụ cột” (Nghị quyết 57 về phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế; Nghị quyết 66 về đổi mới công tác xây dựng và thực thi pháp luật; Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân), tới đây là các Nghị quyết về giáo dục, y tế, văn hóa, kinh tế Nhà nước…

Khẳng định vai trò, tầm quan trọng của Nghị quyết 57, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh yêu cầu tiếp tục tổ chức thực hiện hiệu quả, đặc biệt là tháo gỡ vướng mắc thể chế; bảo đảm sự tiếp cận bình đẳng với KHCN, các nguồn lực đất nước; khuyến khích đổi mới sáng tạo ở khắp mọi nơi, tạo phong trào, xu thế đổi mới sáng tạo.

Đặc biệt, Thủ tướng nêu rõ, muốn thực hiện 2 mục tiêu 100 năm đã đề ra tới năm 2030, 2045, chúng ta phải có tư duy đổi mới, hành động quyết liệt, xác định đúng, trúng các nhiệm vụ, giải pháp, đặc biệt xác định phát triển bứt phá, nhanh chóng KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; đây là yêu cầu khách quan, lựa chọn chiến lược, ưu tiên phát triển, KHCN là nền tảng, đổi mới sáng tạo là động lực, chuyển đổi số là kết nối, con người là trung tâm, là chủ thể.

Theo Thủ tướng, nguồn lực bắt nguồn từ tư duy và tầm nhìn, động lực bắt nguồn từ đổi mới và sáng tạo, sức mạnh bắt nguồn từ nhân dân và doanh nghiệp; phải coi trọng trí tuệ, thời gian và quyết đoán đúng lúc; quyết tâm cao, nỗ lực lớn, nhìn xa trông rộng, nghĩ sâu làm lớn, hành động quyết liệt, có trọng tâm, trọng điểm; phát huy đoàn kết quốc tế, coi trọng sự giúp đỡ của bạn bè, đối tác với cách tiếp cận toàn dân, toàn diện, toàn cầu; để từ đó tổng hợp nhiều yếu tố khác nhau, tạo ra sức mạnh tổng hợp, bắt kịp, tiến cùng và vượt lên trong quá trình phát triển.

Thủ tướng nêu rõ, Bộ KHCN có vị trí đặc biệt quan trọng, thực hiện chức năng quản lý nhà nước về hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo, phát triển công nghệ cao, công nghệ chiến lược, sở hữu trí tuệ; tiêu chuẩn đo lường, chất lượng; công nghiệp công nghệ thông tin...; phải tiên phong, gương mẫu, đi đầu trong phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, góp phần làm mới lại các động lực tăng trưởng truyền thống và thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới, đưa hàm lượng KHCN để tăng năng suất lao động tổng hợp.

Nhấn mạnh yêu cầu nhận thức rõ vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng nói trên để tham mưu cho Đảng, Nhà nước, Thủ tướng đề nghị Đảng bộ Bộ KH&CN trong nhiệm kỳ tới cần tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm.

Thứ nhất, tập trung làm tốt công tác xây dựng Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của toàn Đảng bộ, nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên.

Theo đó, quán triệt, thực hiện nghiêm và vận dụng sáng tạo 5 nguyên tắc, 5 phương thức lãnh đạo của Đảng, trong đó đặc biệt chú trọng nguyên tắc tập trung dân chủ; thực hiện tự phê bình và phê bình; đẩy mạnh kiểm tra, giám sát, không dàn trải, có trọng tâm, trọng điểm; giữ gìn sự đoàn kết, thống nhất; luôn gắn bó mật thiết với Nhân dân, vì cuộc sống ấm no hạnh phúc của nhân dân; học tập và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật.

Thứ hai, tiếp tục đổi mới tư duy lãnh đạo, nâng cao năng lực hoạch định và triển khai chính sách KHCN, với phương châm là: Lấy dữ liệu làm nền tảng, lấy công nghệ làm công cụ, lấy đổi mới sáng tạo làm động lực, lấy chuyển đổi số làm phương thức, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm.

Chủ động đẩy mạnh cải cách TTHC, thể chế hóa và triển khai hiệu quả các Nghị quyết Trung ương, nhất là Nghị quyết 57 và Nghị quyết 66 về xây dựng và thực thi pháp luật. Trọng tâm là sửa đổi, hoàn thiện hệ thống pháp luật về KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số theo hướng tích hợp, đồng bộ, minh bạch.

Thủ tướng giao Đảng ủy Bộ KHCN tập trung ưu tiên mọi nguồn lực để hoàn thiện các dự án Luật về KHCN, đổi mới sáng tạo, trong đó có Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Chuyển giao Công nghệ, Luật Trí tuệ nhân tạo (AI)… trình tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV (dự kiến tháng 10/2025). Sớm thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm.

Thứ ba, khuyến khích đa dạng các nguồn lực đầu tư cho lĩnh vực KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, đặc biệt là đầu tư tư nhân; phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia.

Thứ tư, thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện, phát triển chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, công dân số hiện đại. Đặc biệt chú trọng phát triển hạ tầng số, nền tảng dữ liệu quốc gia, và bảo đảm an toàn thông tin, an ninh mạng, chủ quyền số. Tích cực tham gia, thúc đẩy phong trào Bình dân học vụ số. Khẩn trương khắc phục tình trạng các thôn bản lõm sóng, thiếu điện.

Phát triển nguồn nhân lực KHCN chất lượng cao. Có cơ chế khuyến khích thành lập các doanh nghiệp khởi nghiệp, triển khai các sản phẩm nghiên cứu trong các viện nghiên cứu, trường đại học theo mô hình 3 nhà (nhà trường, nhà doanh nghiệp, nhà nghiên cứu). Triển khai chiến lược thu hút nhân tài; tập trung đào tạo 50 nghìn kỹ sư trong lĩnh vực công nghệ.

Ưu tiên phát triển và làm chủ công nghệ chiến lược, công nghệ lõi. Xây dựng phương án sắp xếp, tổ chức lại các tổ chức KHCN, đầu tư phát triển các tổ chức nghiên cứu mạnh. Triển khai đầu tư, chia sẻ khai thác các trung tâm nghiên cứu, phòng thí nghiệm dùng chung.

Thứ năm, Thủ tướng nêu rõ, một trong những nhiệm vụ quan trọng của Đại hội là tham gia đóng góp ý kiến vào văn kiện Đại hội XIV của Đảng, tham gia ý kiến vào các văn kiện và bầu đoàn đại biểu tham dự Đại hội Đảng bộ Chính phủ lần thứ nhất.

Khẳng định KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số không chỉ là xu thế, mà là “con đường tất yếu” để Việt Nam vươn lên trong kỷ nguyên mới, trở thành quốc gia phát triển, giàu mạnh, văn minh, phồn vinh, thịnh vượng, Thủ tướng đề nghị mỗi cán bộ trong lĩnh vực này phải là chiến sĩ tiên phong, người dẫn dắt, đi đầu, dám hy sinh trong việc phát triển, ứng dụng KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

Nhấn mạnh cần tiếp tục phát huy truyền thống tự hào, vẻ vang, tinh thần cống hiến, hy sinh, đây là một điểm tựa tinh thần để vượt lên chính mình, vượt qua giới hạn của bản thân, không thỏa mãn với những gì đã đạt được, với phương châm “Đoàn kết - Kỷ cương - Đột phá - Sáng tạo - Phát triển” mà Đại hội đã đề ra trong nhiệm kỳ tới, Thủ tướng yêu cầu ngay sau Đại hội, cấp ủy Bộ cần khẩn trương tổ chức quán triệt và cụ thể hóa Nghị quyết thành Chương trình hành động để triển khai thực hiện; đồng thời phân công, giao trách nhiệm cụ thể cho từng cá nhân, đơn vị bảo đảm “6 rõ”: Rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thời gian, rõ kết quả, rõ thẩm quyền; dễ giám sát, dễ kiểm tra, dễ thúc đẩy; kịp thời khen thưởng động viên, nhân rộng những mô hình hay, cách làm tốt, phát huy thuận lợi, khắc phục khó khăn, hoàn thành tốt chỉ tiêu, nhiệm vụ đề ra.