Tăng trưởng kinh tế 2025: Quyết tâm vượt thách thức, bứt phá toàn diện

Tổng thể bức tranh kinh tế Việt Nam trong 7 tháng cho thấy nền kinh tế đang trên đà phục hồi với nhiều điểm sáng ở các khu vực sản xuất, thương mại và dịch vụ.

Năm 2025, giữa bối cảnh kinh tế toàn cầu tiếp tục đối mặt với nhiều diễn biến phức tạp và khó lường, Việt Nam bước vào một giai đoạn mang tính bản lề với những mục tiêu tăng trưởng cao kết hợp với chủ động ứng phó những thách thức lớn từ bên ngoài.

Để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2025 đạt 8,3%-8,5% và tạo nền tảng vững chắc cho giai đoạn 2026-2030 với tốc độ hai con số, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký ban hành Công điện số 133/CĐ-TTg ngày 12/8 với lộ trình và các giải pháp cấp bách, đồng bộ qua đó thể hiện sự quyết tâm cao độ của Chính phủ trong việc duy trì đà phát triển đồng thời định hình một nền kinh tế chất lượng và bền vững.

Hướng đi chiến lược trong bối cảnh biến động

Thực tế 7 tháng qua nền kinh tế Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả nổi bật và tương đối toàn diện. Điều này khẳng định năng lực ứng phó và thích nghi của nền kinh tế dưới sự lãnh đạo sâu sát của Đảng và sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ. Tuy nhiên, nhận định về những tháng cuối năm 2025 và thời gian tới, Chính phủ cũng lường trước những khó khăn, thách thức sẽ nhiều hơn so với thời cơ và thuận lợi.

Chính vì vậy, Công điện 133 của Thủ tướng Chính phủ đã chỉ ra hướng đi chiến lược, trong đó nhấn mạnh việc đẩy mạnh tăng trưởng trên cả ba trụ cột chính của nền kinh tế là công nghiệp-xây dựng, nông-lâm nghiệp-thủy sản và dịch vụ. Đặc biệt, Công điện yêu cầu về chủ động thích ứng với chính sách thuế quan đối ứng của Mỹ đồng thời giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế. Trong đó, năm nhóm nhiệm vụ trọng tâm được đặt ra với yêu cầu thực hiện một cách quyết liệt, kịp thời và hiệu quả, thể hiện rõ tính phù hợp và cấp bách của các chỉ đạo.

Về tình hình kinh tế-xã hội trong 7 tháng, bà Nguyễn Thị Hương, Cục trưởng Cục Thống kê đã chỉ ra những điểm sáng và sự phù hợp với định hướng của Chính phủ. Trong đó, lĩnh vực nông, lâm nghiệp và thủy sản duy trì đà tăng trưởng trong ổn định. Đây sẽ là "bệ đỡ" gắn với xuất khẩu và tiêu dùng bền vững, từ đó khai thác tối đa tiềm năng và giá trị gia tăng từ khu vực này. Tương tự, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) tính chung 7 tháng đã tăng 8,6% so với cùng kỳ năm trước. Riêng ngành chế biến, chế tạo tăng 10,3%, đây là mức tăng cao nhất so với cùng kỳ các năm trong giai đoạn 2020-2024, cho thấy động lực mạnh mẽ từ khu vực sản xuất.

Nền tảng đó mở ra triển vọng cho mục tiêu tăng trưởng 9,6%-9,8% giá trị tăng thêm ngành công nghiệp và 11,2%-11,5% cho chế biến, chế tạo (như Công điện 133 đã đặt ra) gắn với việc đẩy mạnh sản xuất đồng thời cơ cấu lại thị trường, đa dạng hóa sản phẩm, chuỗi cung ứng. Đặc biệt, khu vực thương mại, dịch vụ, du lịch có sự khởi sắc mạnh mẽ. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng 7 tháng ước tăng 9,3% so với cùng kỳ năm trước, góp phần tạo động lực đáng kể cho tăng trưởng kinh tế. Thêm vào đó, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa 7 tháng ước đạt 514,7 tỷ USD và tăng 16,3% so với cùng kỳ năm trước, trong đó xuất siêu đạt 10,18 tỷ USD. Điều này cho thấy năng lực cạnh tranh của hàng hóa trên thị trường quốc tế cùng với tính hiệu quả của các chính sách xúc tiến thương mại.

Không chỉ có vậy, bà Hương nhấn mạnh các hoạt động kinh doanh diễn ra sôi động, con số gia nhập nền kinh tế đạt 174 nghìn doanh nghiệp, gấp 1,2 lần số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường. Tổng số vốn đăng ký bổ sung vào nền kinh tế đạt hơn 3,3 nghìn tỷ đồng, tăng 93,7% so với cùng kỳ năm 2024. Cùng với đó, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân 7 tháng tăng 3,26% và thấp hơn mức tăng 4,12% của cùng kỳ năm 2024, thể hiện Chính phủ đã kiểm soát tốt lạm phát, tạo môi trường ổn định cho hoạt động sản xuất kinh doanh và đời sống người dân. Đây là nền tảng vững chắc để thực hiện mục tiêu giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát trong những tháng cuối năm.

Khơi thông các động lực tăng trưởng

Để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng tăng trưởng 8,3%-8,5%, các chuyên gia kinh tế đưa ra những phân tích về các động lực tăng trưởng và đề xuất các giải pháp phù hợp. Cụ thể, Tiến sỹ Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Tài chính (Học viện Tài chính) cho rằng cần phải chú trọng tới tất cả các động lực trong những tháng còn lại của năm 2025. Ông cũng đặc biệt lưu ý đến những tiềm năng còn chưa khai thác hết, như tỷ lệ tiết kiệm của đạt mức khá cao, khoảng 36-37% GDP (tiêu dùng khoảng hơn 63% GDP), trong khi đầu tư chỉ đạt khoảng 31-32% GDP. Nói cách khác, nguồn lực vẫn chưa được sử dụng triệt để, do đó còn dư địa để kích thích cả đầu tư và tiêu dùng nhằm đạt mức tăng trưởng cao hơn.

Cùng với đó, ông Độ ủng hộ các giải pháp kích thích tiêu dùng, như đề xuất của Bộ Tài chính về tăng mức giảm trừ gia cảnh đối với người nộp thuế thu nhập cá nhân lên 15,5 triệu đồng/tháng và cho người phụ thuộc lên 6,2 triệu đồng/tháng. Chính sách này sẽ giúp tăng thu nhập khả dụng của các hộ gia đình. Ngoài ra, ông cũng đồng tình với chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước về nới hạn mức tăng trưởng tín dụng năm nay lên 16%. Việc cố gắng giữ ổn định mặt bằng lãi suất cũng là một trong những giải pháp góp phần quan trọng vào việc kích thích tiêu dùng và đầu tư.

Đối với đầu tư, ông Độ nhấn mạnh cần quyết liệt đẩy mạnh giải ngân đầu tư công hơn nữa. Mặt khác, ông cũng đề cao việc tiếp tục cải cách thể chế, cắt giảm mạnh mẽ hơn nữa các thủ tục hành chính để cải thiện môi trường kinh doanh, từ đó thu hút đầu tư tư nhân trong và ngoài nước. Song hành với đó, các chính sách khuyến khích khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, áp dụng khoa học kỹ thuật và nâng cao năng suất lao động cũng là những giải pháp không chỉ ngắn hạn mà còn có tác động dài hạn.

Thêm vào đó, Thạc sỹ Trần Đình Nuôi, Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới chỉ ra kinh tế tư nhân là trụ cột tăng trưởng mới của Việt Nam với sự áp đảo về số lượng (chiếm 97,5% tổng doanh nghiệp) và vai trò ngày càng tăng trong đóng góp vào GDP (từ 40,8% năm 2020 lên 43,7% năm 2025). Đặc biệt, các doanh nghiệp vừa và lớn chỉ chiếm 4% số lượng nhưng lại đóng góp khoảng 50% tổng giá trị sản xuất và giá trị gia tăng của khu vực tư nhân, điều này cho thấy vai trò "đầu tàu" của họ.

Do vậy, ông Nuôi đề xuất giải pháp phát triển kinh tế tư nhân, tạo nền tảng vững chắc để đạt được các mục tiêu cho tăng trưởng. Cụ thể là hoàn thiện thể chế, chính sách, trong đó rà soát, sửa đổi quy định chồng chéo, đơn giản hóa thủ tục hành chính, bảo đảm tính ổn định, minh bạch. Cải thiện khả năng tiếp cận vốn và đất đai thông qua xây dựng quỹ bảo lãnh tín dụng, mở rộng tín dụng ưu đãi, quy hoạch và bố trí quỹ đất sạch hợp lý. Thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, như khuyến khích đầu tư R&D, phát triển trung tâm đổi mới sáng tạo, kết nối doanh nghiệp với viện nghiên cứu.

Song song với đó, ông Nuôi cho rằng cần nâng cao năng lực quản trị doanh nghiệp và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, như đào tạo kỹ năng quản trị hiện đại, hỗ trợ nâng cao năng lực quản trị theo chuẩn quốc tế, xây dựng lực lượng lao động chất lượng cao. Xây dựng và phát triển các chuỗi giá trị, cụm liên kết ngành và hệ sinh thái bằng cách thúc đẩy liên kết giữa các loại hình doanh nghiệp để nâng cao giá trị gia tăng và năng lực cạnh tranh. Đặc biệt là cải thiện môi trường kinh doanh minh bạch, lành mạnh và cạnh tranh công bằng, bao gồm tăng cường phòng chống tham nhũng, giảm chi phí không chính thức, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp.

Theo ông Nuôi, các giải pháp này không chỉ hỗ trợ trực tiếp việc đẩy mạnh đầu tư toàn xã hội, phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc cơ cấu lại thị trường, đa dạng hóa sản phẩm, chuỗi cung ứng.

Ứng phó thách thức toàn cầu và tầm nhìn dài hạn

Một trong những thách thức lớn nhất đòi hỏi sự chủ động ứng phó là chính sách thuế quan mới từ Mỹ. Bà Nguyễn Thị Hương phân tích việc Chính phủ Mỹ áp dụng mức thuế 20% đối với hàng hóa xuất xứ từ Việt Nam có hiệu lực từ ngày 7/8 chắc chắn sẽ tạo ra những tác động nhất định đến hoạt động xuất nhập khẩu và dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của Việt Nam. Bà dự báo tốc độ tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ có thể chững lại trong những tháng cuối năm 2025, đặc biệt đối với 12 nhóm hàng hóa chủ lực.

Tuy nhiên, bà Hương cũng lạc quan về khả năng thích ứng của Việt Nam: "Tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu chung của Việt Nam trong năm 2025 vẫn dự kiến duy trì ở mức cao. Điều này là nhờ khả năng tận dụng hiệu quả các lợi thế từ các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký kết, không chỉ duy trì tốt các thị trường truyền thống mà còn chủ động đa dạng hóa sang các thị trường mới đầy tiềm năng."

Trong dài hạn, bà Hương nhấn mạnh Việt Nam sẽ tiếp tục cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư kinh doanh, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho doanh nghiệp cùng với việc đẩy mạnh hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước mở rộng đà tăng trưởng thương mại, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, nâng cao năng lực và khả năng cạnh tranh của hàng hóa.

Để tiếp tục đạt được mục tiêu tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026-2030, Tiến sỹ Đặng Đức Anh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược đưa ra những định hướng quan trọng về nâng cao chất lượng tăng trưởng. Cụ thể, tốc độ tăng năng suất lao động bình quân khoảng 8,1%-8,6%/năm và đóng góp của TFP bình quân 55%/năm.

Trên cơ sở đó, ông Đức Anh đưa ra các định hướng chiến lược về nâng cao nhận thức về chất lượng tăng trưởng, dựa chủ yếu vào tăng năng suất, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực và chất lượng nguồn nhân lực. Tháo gỡ nút thắt về chất lượng nguồn nhân lực, như thể chế hóa chủ trương học tập suốt đời, bình dân học số, liên tục nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Đầu tư hiệu quả cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Hình thành bộ chỉ số giám sát quá trình nâng cao chất lượng tăng trưởng, xây dựng hệ thống chỉ tiêu để theo dõi và đánh giá hiệu quả.

Nhìn chung, tổng thể bức tranh kinh tế Việt Nam trong 7 tháng cho thấy nền kinh tế đang trên đà phục hồi với nhiều điểm sáng ở các khu vực sản xuất, thương mại và dịch vụ. Những thành quả này cho sự đúng đắn và hiệu quả của các chính sách điều hành từ đầu năm đến nay.

Tuy nhiên, những hạn chế và thách thức hiện hữu, như dịch bệnh, tiêu dùng chưa bứt phá, áp lực từ xuất khẩu và khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp, cùng với biến động từ chính sách thuế quan của Mỹ… đã và đang đặt ra yêu cầu cấp bách cho một sự điều hành quyết liệt hơn nữa.

Chính vì vậy, Công điện 133 của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính là sự chỉ đạo sức kịp thời và phù hợp, thể hiện tầm nhìn chiến lược và quyết tâm cao của Chính phủ. Công điện tập trung vào việc duy trì và thúc đẩy các động lực tăng trưởng đã và đang phát huy hiệu quả đồng thời trực tiếp giải quyết các “điểm nghẽn,” tạo dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững trong dài hạn./.