Nigeria khơi dậy tiềm năng xuất khẩu dầu mỏ

Nhà máy lọc dầu Dangote do tập đoàn cùng tên của người giàu có nhất châu Phi Aliko Dangote xây dựng, có kế hoạch xuất khẩu lượng xăng dầu dư thừa, biến nhà sản xuất dầu lớn nhất châu Phi này thành một trung tâm xuất khẩu các sản phẩm dầu mỏ. Tổ hợp hóa dầu khổng lồ này là một trong những khoản đầu tư lớn nhất của Nigeria.

Theo Thống đốc Ngân hàng trung ương Nigeria, nhà máy lọc dầu Dangote tiêu tốn 19 tỷ USD để xây dựng sau nhiều năm trì hoãn – cao hơn ước tính ban đầu là từ 12 tỷ đến 14 tỷ USD – và có khoản nợ tồn đọng khoảng 2,75 tỷ USD. Khu phức hợp này cũng có một nhà máy điện 435 megawatt, cảng nước sâu và nhà máy sản xuất phân bón.

Tập đoàn Dangote xây dựng nhà máy trên diện tích 2.635ha tại khu thương mại tự do Lekki, thuộc Lagos, thành phố đông dân nhất của Nigeria. Nhà máy lọc dầu Dangote có công suất 650.000 thùng/ngày, khi đi vào hoạt động hết công suất sẽ giúp Nigeria chấm dứt sự phụ thuộc vào nguồn nhiên liệu nhập khẩu. Mặc dù là một trong những nước sản xuất dầu lớn nhất châu Phi và là nền kinh tế hàng đầu châu lục, song Nigeria gần như phụ thuộc hoàn toàn vào nhiên liệu và dầu diesel nhập khẩu vì không đủ năng lực lọc dầu.

Hầu như tất cả nhà máy lọc dầu quốc doanh của Nigeria đang ngừng hoạt động để sửa chữa. Nigeria đã phải đổi dầu thô trị giá hàng tỷ USD để lấy xăng. Quốc gia Tây Phi này cũng đã trợ cấp xăng trong nhiều năm qua để bình ổn giá xăng trên thị trường trong nước. Việc nhập khẩu nhiên liệu và trợ cấp đã khiến Nigeria thâm hụt ngoại hối ở mức lớn trong khi doanh thu từ dầu mỏ sụt giảm. Nigeria đã chi 23,3 tỷ USD vào năm 2022 để nhập khẩu sản phẩm xăng dầu và tiêu thụ khoảng 33 triệu lít xăng mỗi ngày.

Nhà máy lọc dầu công suất 650.000 thùng/ngày của ông Dangote có kế hoạch sản xuất 53 triệu lít mỗi ngày, được coi là lời giải cho tình trạng thiếu nhiên liệu lặp đi lặp lại của Nigeria. Kể từ khi nhậm chức vào tháng 5/2023, Tổng thống Nigeria Bola Ahmed Tinubu đã quyết định chấm dứt chính sách trợ cấp nhiên liệu mà nước này áp dụng một thời gian dài.

Tập đoàn Dangote xác nhận: “Nhà máy lọc dầu Dangote đã bắt đầu sản xuất dầu diesel và nhiên liệu hàng không”, đồng thời khẳng định sự kiện này đánh một dấu mốc lớn đối với Nigeria. Theo ông Aliko Dangote – Chủ tịch Tập đoàn Dangote, sản phẩm của nhà máy có thể được đưa ra thị trường vào tháng 1/2024. Tuy nhiên, ông không nói rõ thời điểm nhà máy sẽ đạt công suất tối đa.

Nhà máy lọc dầu Dangote không chỉ giúp Nigeria có khả năng tự cung tự cấp mà còn cho phép nước này xuất khẩu nhiên liệu sang các nước Tây Phi lân cận. Ðiều này có khả năng làm thay đổi hoạt động kinh doanh dầu mỏ ở lưu vực Ðại Tây Dương. Nhà máy lọc dầu Dangote cũng dự kiến xuất khẩu dầu diesel cho khách hàng ở châu Âu và xăng sang thị trường Mỹ Latin và châu Phi. Tuy nhiên, theo các nhà phân tích tại Facts Global Energy, việc sản xuất xăng Euro V, loại xăng tuân thủ tiêu chuẩn khí thải của châu Âu, dự kiến sẽ không được sản xuất cho đến cuối năm 2024.

Theo dữ liệu của chính phủ Nigeria, quốc gia Tây Phi này gặp khó khăn trong những năm gần đây để đạt mục tiêu sản xuất dầu thô với công suất 2,5 triệu thùng/ngày, khi sản lượng trung bình chỉ đạt 1,57 triệu thùng/ngày trong tháng 9/2023. Nigeria hy vọng việc đưa nhà máy lọc dầu Dangote đi vào hoạt động cũng như việc khởi động Old Port Harcourt công suất 60.000 thùng/ngày sẽ giúp nước này chấm dứt nhập khẩu xăng và hồi sinh ngành dầu mỏ, trở thành nhà xuất khẩu ròng các sản phẩm dầu mỏ.