Nhức nhối di cư bất hợp pháp

Cuối tuần này, lực lượng cứu hộ, cứu nạn Syria đã tìm thấy 53 thi thể trong vụ lật thuyền chở người di cư. Chiếc thuyền được cho là chở khoảng 120 đến 150 người di cư bất hợp pháp, khởi hành từ Liban hướng đến châu Âu, song không may bị chìm ngoài khơi Syria.

Cùng thời điểm đó, Mexico phát hiện 153 người di cư từ Trung Mỹ đang chen chúc trong một chiếc xe tải bị bỏ rơi trên đường cao tốc ở miền nam quốc gia Bắc Mỹ. Các nạn nhân đều tới từ những khu vực nghèo đói của Guatemala, Nicaragua và El Salvador.

Các vụ việc nêu trên gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh đối với những người đang có ý định tìm đến miền đất hứa bất hợp pháp, bởi họ có thể phải trả giá bằng chính mạng sống của mình. Tháng 6 vừa qua, hơn 50 người di cư chết do bị bỏ rơi trong container của một xe tải đầu kéo ở San Antonio, bang Texas của Mỹ. Cuối năm 2021, ít nhất 31 người di cư chết khi chiếc thuyền chở họ bị chìm ở eo biển Manche nối Pháp với Anh.

Tháng 12/2021, 56 người chết và hàng chục người bị thương khi xe tải chở người di cư từ Trung Mỹ đến Mỹ bị lật ở miền nam Mexico. Đầu tháng 9 này, chín người chết đuối trên sông Bravo khi đang cố vượt biên từ Mexico vào bang Texas, Mỹ. Theo Tổ chức Di cư quốc tế (IOM), khoảng 6.430 người chết hoặc mất tích trong hành trình di cư đến Mỹ kể từ năm 2014.

Trung Mỹ và Mexico là các quốc gia có hàng trăm nghìn người di cư trái phép, cũng như điểm quá cảnh của người di cư ở nhiều nước trên thế giới tìm đến “giấc mơ Mỹ”. Khu vực này đang chứng kiến dòng người di cư ồ ạt từ các nước Trung và Nam Mỹ đổ về Xứ Cờ hoa, thể hiện qua sự hình thành các đoàn người đi bộ hàng trăm cây số từ miền nam Mexico đến biên giới phía bắc, bất chấp điều kiện thời tiết khắc nghiệt, thiếu thốn đồ ăn thức uống và vật dụng thiết yếu. Mỗi năm có hàng nghìn người chết và mất tích trong hành trình di cư trái phép ở khu vực Trung Mỹ.

Theo một nghiên cứu của Viện Chính sách di cư (MPI) và Chương trình Lương thực thế giới (WFP), nghèo đói, mất an ninh lương thực, bạo lực và biến đổi khí hậu đã đẩy khoảng 378.000 người Trung Mỹ di cư đến Mỹ trong vòng 5 năm qua. Trong khi đó, theo Bộ Nội vụ Mexico, quốc gia Bắc Mỹ trục xuất hơn 114.000 người di cư bất hợp pháp năm 2021 và bắt giữ 115.379 người chỉ trong hơn ba tháng đầu năm 2022. Số người di cư bị lực lượng chức năng Mỹ bắt giữ tại biên giới với Mexico từ ngày 1/10/2020 đến 30/9/2021 lên đến hơn 1,7 triệu người.

Từ năm 2018 đến tháng 8/2022, lực lượng chức năng Mexico đã giải cứu gần 77.500 người di cư nước ngoài là nạn nhân của các băng nhóm buôn người. Theo số liệu của Văn phòng Tổng chưởng lý Mexico (FGR), số người được giải cứu chỉ vỏn vẹn 533 người năm 2018, nhưng tăng vọt lên 22.200 người năm 2019, 28.804 người năm 2021 và gần 20.000 từ đầu năm 2022 đến nay. FGR đã mở 4.707 cuộc điều tra liên quan tội phạm buôn người di cư, trong đó truy tố 2.286 đối tượng buôn người, kết án 2.031 đối tượng bắt giữ người trái phép. Kể từ đầu năm tài chính 2022 (bắt đầu tháng 10/2021), Cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới Mỹ (CBP) đã ngăn chặn hơn 1,7 triệu lượt người di cư.

Trong bối cảnh khu vực biên giới Mỹ-Mexico từ lâu là điểm nóng về di cư trái phép, bên cạnh hoạt động tuần tra an ninh, Washington cũng thực thi các biện pháp mềm dẻo và dài hơi. Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Antony Blinken (A.Blin-ken) vừa công bố gói viện trợ nhân đạo mới trị giá 200 triệu USD dành cho Mexico và Trung Mỹ nhằm ngăn chặn cuộc khủng hoảng di cư. Gói tài chính này nhằm mục đích hỗ trợ và bảo vệ người tị nạn, người xin tị nạn, người di cư trong nước, người không quốc tịch và người di cư thuộc các nhóm dễ tổn thương. Như vậy, viện trợ nhân đạo của Mỹ dành cho Mexico và Trung Mỹ lên tới 594 triệu USD kể từ năm 2018.

Giới chức IOM cho rằng, không ai muốn rời bỏ nơi chôn rau cắt rốn đi tha hương cầu thực, do đó để giải quyết tận gốc tình trạng di cư bất hợp pháp cần chấm dứt xung đột, bạo lực, tạo sinh kế và thu nhập cho người dân nghèo dễ bị tổn thương.