Ngăn chặn việc mua bán thiết bị công nghệ xâm phạm đời tư

Cách đây không lâu, anh Nguyễn T. P. (huyện Gia Lâm, Hà Nội) nhận được tin nhắn của một người trên mạng xã hội Zalo có tên “Tam Nguyen” chào bán các thiết bị nghe lén. Người này quảng cáo cho anh P. về những sản phẩm như máy xác định vị trí, máy nghe lén, thiết bị quay trộm…

Tò mò, anh P. hỏi về các sản phẩm thì được giới thiệu những chiếc đồng hồ treo tường, đồng hồ đeo tay, cúc áo… nhưng được giấu những chiếc camera rất nhỏ hoặc máy ghi âm ở bên trong. Giá sản phẩm dao động từ 800 nghìn đồng đến hàng triệu đồng một sản phẩm.

Đáng chú ý, người này còn giới thiệu một thiết bị được quảng cáo là “siêu hiện đại”, chuyên dùng để nghe lén điện thoại được bán với giá khoảng hơn một triệu đồng. Thiết bị này chỉ nhỏ bằng ngón tay, lắp sim di động rồi gọi vào số vừa lắp và chỉ cần đặt gần vị trí người gọi điện thoại là có thể nghe được toàn bộ cuộc nói chuyện.

Khi hỏi về việc nghe lén như thế có vi phạm pháp luật hay không, anh P. được trả lời: “Anh cứ dùng kín đáo, đừng để bị phát hiện là được. Các thiết bị này vẫn được dùng rất nhiều. Một số ngành, nghề họ vẫn phải dùng máy nghe lén, quay lén phục vụ cho công việc của mình”.

Theo tìm hiểu của phóng viên, thời gian vừa qua, các thiết bị có thể xâm phạm đời tư của người khác vẫn được bày bán công khai, tràn lan. Người có nhu cầu có thể mua ở trên internet, mạng xã hội, cửa hàng điện tử và thậm chí một số trang thương mại điện tử nổi tiếng cũng bày bán các sản phẩm này.

Các thiết bị xuất hiện nhiều khiến không ít người luôn gặp cảm giác mình có thể bị xâm phạm đời tư bất cứ lúc nào và niềm tin trong gia đình, giữa bạn bè, đối tác… có thể bị ảnh hưởng vì những loại máy móc như vậy.

Chị Nguyễn Ngọc làm việc tại một công ty mỹ phẩm tại Hà Nội cho biết, từ khi thấy các thiết bị nghe lén, quay lén được ngụy trang dưới các đồ vật như bút, nút áo, bật lửa… bày bán tràn lan, chị cảm thấy rất lo lắng. Cũng từ đó, chị hết sức cẩn thận trong các cuộc điện thoại hay các cuộc gặp gỡ liên quan công việc.

“Công việc ngày một khó khăn, môi trường cạnh tranh càng lúc càng khốc liệt. Vì vậy, không loại trừ khả năng khi thông tin của mình bị lộ, lọt ra ngoài bởi các thiết bị nghe lén thì có thể mất khách hàng, đối tác”, chị Ngọc chia sẻ.

Lấy lý do muốn mua một chiếc máy nghe lén phục vụ cho công việc, phóng viên nói chuyện với một số người bán sản phẩm này trên các website. Hầu hết trang web đều đăng công khai và giới thiệu chi tiết về mẫu mã, cách sử dụng của từng sản phẩm. Muốn xem tận mắt, phóng viên liên hệ với một số điện thoại thì được giới thiệu địa chỉ tại một ngôi nhà nằm sâu trong một con ngõ nhỏ trên đường Nguyễn Trãi (quận Thanh Xuân, TP Hà Nội).

Trên tầng 2 căn nhà, bày la liệt đồng hồ, bật lửa, cúc áo… Tất cả đều là những thiết bị nghe lén. Người bán là một thanh niên tên Phương, tầm 30 tuổi, nói và giới thiệu về từng sản phẩm.

Theo người này, camera được đặt hàng nhiều nhất là loại siêu nhỏ, ngụy trang cúc áo, phần máy móc giấu ở trong áo, được bán với giá 2,6 triệu đồng. Sản phẩm này có thể bắt sóng wifi để lưu trữ video lên đám mây (cloud) mà không sợ mất hay xóa. Dù bị phát hiện, người khác muốn tịch thu hay tiêu hủy camera cũng sẽ không ảnh hưởng video đã quay.

Một thiết bị khác cũng được nhiều người tìm mua vì giá thành rẻ nhưng tiện dụng, đó là máy định vị kèm nghe lén, ghi âm. Giá của sản phẩm này là 700 nghìn đồng. Nói rồi Phương lắp một chiếc sim điện thoại vào, mở máy để “biểu diễn” tính năng sản phẩm nhằm tăng niềm tin. Sau đó, Phương đem chiếc máy xuống tầng 1 rồi quay trở lại, dùng điện thoại gọi vào số sim vừa lắp và đưa phóng viên nghe thử.

Qua thiết bị này, tại tầng 2, có thể nghe được cuộc nói chuyện, dù lớn, dù bé ở tầng dưới. Hỏi về chất lượng sản phẩm, người bán nói là sản phẩm tốt, được nhiều người sử dụng, máy được bảo hành 3 tháng và không chắc về độ bền cũng như sự chính xác của khả năng định vị.

Luật Viễn thông năm 2009 có quy định việc nghe lén điện thoại của người khác là một hành vi bị cấm trong hoạt động viễn thông. Điều 38, Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ.

Luật sư Nguyễn Anh Tuấn, Giám đốc Công ty Luật TNHH Trường Lộc

“Máy có thể dùng liên tục trong 7 ngày, có thể dùng để theo dõi đối thủ làm ăn hoặc nghe lén trong cuộc họp thì không còn gì bằng. Hàng của em được nhiều nhân viên các công ty tìm mua lắm. Cũng không ít người mua để theo dõi vợ, chồng vì nghi ngờ ngoại tình”, Phương nói thêm.

Theo một cán bộ Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an), các sản phẩm có thể theo dõi đời tư được bày bán trên mạng hầu hết kém chất lượng và được thổi phồng về tính năng, công dụng. Các sản phẩm cũng không được bán dễ dàng, công khai vì chỉ được sử dụng cho các mục đích quân sự, an ninh quốc gia.

Luật sư Nguyễn Anh Tuấn, Giám đốc Công ty Luật TNHH Trường Lộc, Luật Viễn thông năm 2009 có quy định việc nghe lén điện thoại của người khác là một hành vi bị cấm trong hoạt động viễn thông. Điều 38, Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ.

Việc thu thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin liên quan đến đời sống riêng tư, bí mật cá nhân phải được người đó đồng ý. Thư tín, điện thoại, điện tín, cơ sở dữ liệu điện tử và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của cá nhân được bảo đảm an toàn và bí mật.

Về trách nhiệm hình sự, tội xâm phạm bí mật hoặc an toàn thư tín, điện thoại, điện tín hoặc hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của người khác tùy từng trường hợp, có thể bị xử phạt tù đến 3 năm theo Điều 159 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).

Nhiều văn bản pháp luật cũng được ban hành nhằm bảo vệ quyền riêng tư cá nhân và doanh nghiệp, cũng như chống mọi hành vi vận chuyển, buôn bán và sử dụng các thiết bị quay lén, nghe lén, định vị với mục đích xấu. Kinh doanh loại hàng hóa này có thể bị xử phạt vi phạm hành chính với mức tiền phạt lên đến 200 triệu đồng, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự.