Lạm dụng nông dược - mối nguy hại với môi trường

LSO-Nông dược được hiểu là những loại thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) bao gồm thuốc trừ sâu, bệnh, cỏ, thuốc kích thích sinh trưởng…được sử dụng trong nông nghiệp để phòng trừ sâu bệnh hại, các loại cỏ dại. Nó hỗ trợ cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt, mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người nông dân.

Tuy nhiên, do ý thức chủ quan nên việc sử dụng nông dược quá nhiều, tràn lan là nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường nước, không khí, đất, môi trường sống của con người, sinh vật có ích khác…

Cán bộ Chi Cục bảo vệ môi trường lấy mẫu nước để quan trắc đánh giá mức độ ô nhiễm

Hiện nay, Lạng Sơn có khoảng 340 cơ sở kinh doanh thuốc BVTV, các cơ sở này phân bố khá đều, đảm bảo cho nhà nông có thể tiếp cận dễ dàng với mặt hàng này. Tuy hàng năm chưa thống kê chính xác về số lượng sử dụng thuốc BVTV, nhưng với đặc điểm là một tỉnh miền núi, phát triển nông, lâm nghiệp là chủ yếu nên lượng thuốc BVTV mà người dân trên địa bàn tỉnh sử dụng phục vụ sản xuất nông nghiệp mỗi năm cũng không hề nhỏ. Trong đó phải kể đến việc sử dụng thuốc dùng trừ cỏ cho cây lúa, cây hoa màu, cây ăn quả… Theo đánh giá của Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh, nông dược hiện nay dùng trong nông nghiệp có rất nhiều loại khác nhau và dùng trên nhiều loại cây trồng khác nhau, nhờ đó cây trồng sinh trưởng, phát triển thuận lợi, năng suất đảm bảo góp phần làm tăng hiệu quả kinh tế trong sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, có một thực tế là nông dân đang lạm dụng sử dụng nông dược trên các thửa ruộng, vườn. Thậm chí có người còn nghĩ càng tăng nồng độ thuốc thì hiệu quả càng cao nên phun không theo đúng hướng dẫn trên bao bì. Ngoài ra, còn nhiều nông dân không thực hiện đúng kỹ thuật sử dụng thuốc BVTV gây nguy hiểm đến tính mạng cho người trực tiếp sử dụng thuốc BVTV. Ông Chu Văn Nam, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh nhấn mạnh: việc sử dụng thuốc BVTV tràn lan, không đúng quy cách sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sức khoẻ cộng đồng. Khi phun trên kênh mương, hoạt chất tan theo nước, chảy đến nơi khác và tích tụ trong động vật thuỷ sinh. Nếu con người ăn thịt của động vật này thì cơ thể bị nhiễm hoá chất. Hoạt chất trong một số thuốc BVTV còn tiêu diệt vi sinh vật có ích, gây mất cân bằng sinh thái.

Cùng với thực trạng lạm dụng nông dược thì thực trạng người dân vứt bừa bãi rác thải từ nông dược diễn ra từ nhiều năm nay, nhưng việc giải quyết triệt để vẫn rất khó khăn. Trong các bao bì, chai lọ đựng thuốc, lượng thuốc BVTV còn sót lại không hề nhỏ. Bao bì đựng thuốc phần lớn là nhựa, nilong, nên rất khó phân hủy, gây ô nhiễm môi trường đất, nước và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của cộng đồng. Con người nếu tiếp xúc và sử dụng nguồn nước, đất có nhiễm thuốc BVTV sẽ dễ dẫn đến các bệnh như: rối loạn tim mạch, phổi, thần kinh, mắc các bệnh về máu, da liễu, thậm chí ung thư…

Ông Nông Quốc Long, Phó Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh cho biết: Hằng năm, bà con nông dân trong tỉnh sử dụng một lượng lớn thuốc BVTV để chăm sóc lúa, ngô, đậu tương… Nhưng trên địa bàn hiện chưa có bể đựng chất thải thuốc BVTV. Theo thói quen, bà con nhân dân sử dụng xong thường vứt ngay dưới nguồn nước, gốc cây, hay trên nương đồi. Nhận ra được tác hại trong việc vứt bừa bãi rác thải thuốc BVTV, thời gian qua, Hội Nông dân tích cực phối hợp với cơ quan chuyên môn, chính quyền địa phương đã đẩy mạnh vào công tác tuyên truyền, vận động bà con ý thức hơn về tác hại trong việc sử dụng thuốc BVTV không đúng quy định. Đồng thời, phổ biến cho người dân cần tự đào hố để bỏ rác thải thuốc BVTV sau khi sử dụng.

Với trách nhiệm là cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành trong những năm qua, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã tích cực tuyên truyền pháp luật, tập huấn, hướng dẫn làm các mô hình trình diễn, in ấn phát sổ tay, tờ rơi, định hướng việc sử dụng thuốc BVTV trước khi vào vụ sản xuất, chuyển giao các tiến bộ khoa học về BVTV (Chương trình IPM, ICM). Phối hợp với các doanh nghiệp tổ chức nhiều cuộc hội thảo nông dược trong đó kiến thức về sử dụng thuốc BVTV nói chung và thuốc trừ cỏ nói riêng được hướng dẫn một cách cụ thể để đông đảo nông dân trong tỉnh biết và áp dụng vào sản xuất. Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2014, các đơn vị thuộc sở đã tổ chức tập huấn kiến thức về BVTV được 20 cuộc (mỗi cuộc có từ 50 – 60 người), thu hút trên 1.000 lượt nông dân được hướng dẫn kiến thức về phòng, trừ dịch hại bảo vệ cây trồng, sử dụng thuốc BVTV an toàn và hiệu quả.

Để hạn chế tình trạng sử dụng thuốc BVTV tràn lan, không hiệu quả, giảm thiểu ảnh hưởng đến môi trường, các trung tâm nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao khoa học công nghệ cần lai tạo ra những giống cây trồng kháng bệnh, ít sâu bệnh hại, chống chịu tốt đối với môi trường sống và nhanh chóng đưa vào thực tiễn sản xuất nông nghiệp. Thêm nữa, chúng ta cần đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền pháp luật thuộc lĩnh vực chuyên ngành để nông dân biết và chấp hành; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra ngăn chặn kịp thời không để xảy ra sai phạm, xử lý nghiêm các trường hợp cố tình vi phạm pháp luật. Khuyến cáo nông dân hạn chế thấp nhất việc sử dụng thuốc BVTV, chỉ sử dụng khi thật cần thiết, rác thải phải thu gom và xử lý theo quy định, góp phần bảo vệ môi trường.

XUÂN HƯƠNG