Kinh tế TP.HCM trở lại tăng trưởng: Phục hồi và tạo bước đi vững chắc

Ngay trong quý đầu tiên của năm nay, các chỉ số phục hồi tích cực trong hoạt động kinh tế tạo dựng những bước đi vững chắc cho kế hoạch khôi phục và phát triển kinh tế-xã hội của TP.HCM trong năm nay.

Vượt qua “cơn bạo bệnh” một thời gian dài trong năm 2021, Thành phố Hồ Chí Minh đã từng bước trở lại quỹ đạo tăng trưởng với những kết quả khả quan, đáng khích lệ và nhanh hơn kỳ vọng.

Ngay trong quý đầu tiên của năm 2022, các chỉ số phục hồi tích cực trong hoạt động kinh tế đã tạo dựng những bước đi vững chắc cho kế hoạch khôi phục và phát triển kinh tế-xã hội của Thành phố Hồ Chí Minh trong năm nay và những năm tiếp theo. Đây không chỉ là tín hiệu vui với Thành phố Hồ Chí Minh mà của cả nước ngay sau thời gian dài bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19, đánh dấu sự trở lại quỹ đạo tăng trưởng.

Trong một thời gian ngắn, Thành phố Hồ Chí Minh đã sớm vượt qua cơn khó khăn và đang “chuyển mình bật dậy” một cách mạnh mẽ với những giải pháp đồng bộ, vừa đảm bảo phòng chống dịch vừa khôi phục và phát triển kinh tế, thực hiện tốt nhiệm vụ kép vừa phòng chống dịch COVID-19, vừa khôi phục và phát triển kinh tế-xã hội.

Thích ứng an toàn, linh hoạt

Thành phố từng bước khôi phục hoạt động kinh tế-xã hội gắn với thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19 và cập nhật các kịch bản tăng trưởng kinh tế phù hợp.

Theo ông Phan Văn Mãi, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố tập trung khắc phục gián đoạn chuỗi cung ứng từ lưu thông đến sản xuất, phân phối tiêu dùng. Cùng đó, đảm bảo cung cấp đầy đủ hàng hóa thiết yếu, giao thông thuận lợi, nhanh chóng, an toàn cho người dân, người lao động, hạn chế tối đa những đứt gãy chuỗi cung ứng không đáng có. Đồng thời, ưu tiên hỗ trợ nguồn lực cho các ngành kinh tế, động lực tăng trưởng kinh tế từ đầu tư, tiêu dùng và xuất khẩu tăng tốc trở lại.

Thực hiện nhất quán phương châm “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19,” ngày 9/12/2021, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã có quyết định phê duyệt Chiến lược y tế trong giai đoạn thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19 trên địa bàn với 6 nhóm giải pháp trọng tâm; gắn với các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách, lâu dài và bài học kinh nghiệm trong phòng, chống dịch.

Hệ thống y tế cơ sở được quan tâm củng cố, gắn với nâng cao chất lượng khám sức khỏe ban đầu cho người dân, nhất là trong việc tầm soát, phát hiện, hướng dẫn, tư vấn, điều trị bệnh nhân nhiễm COVID-19. Thành phố đã xây dựng lộ trình tái cấu trúc các bệnh viện trong tình hình mới nhằm thực hiện song song 2 chức năng vừa khám chữa bệnh thông thường, vừa thu dung, điều trị COVID-19.

Theo Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, những tháng đầu năm 2022, kinh tế thành phố đã ghi nhận nhiều tín hiệu phục hồi khá tích cực. Trên 98% các cơ sở sản xuất trên địa bàn đã mở cửa nhà máy, phân xưởng sản xuất, lưu thông hàng hóa thông suốt, không bị đứt gãy. Các cấp chính quyền chú trọng đối thoại với doanh nghiệp để kịp thời tháo gỡ vướng mắc nhằm đẩy nhanh tiến trình phục hồi sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp; hoạt động sản xuất kinh doanh dần phục hồi một cách cơ bản, sản xuất công nghiệp tiếp tục tăng trưởng.

Ngay khi dịch bệnh cơ bản được kiểm soát, Thành phố Hồ Chí Minh đã tập trung tăng cường hoạt động xúc tiến đầu tư trong và ngoài nước bằng các giải pháp thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19; rà soát chính sách phù hợp để thu hút nhanh, hiệu quả các doanh nghiệp lớn ở trong nước và nước ngoài đầu tư có trọng tâm, chọn lọc; ưu tiên các dự án có công nghệ tiên tiến, công nghệ mới, công nghệ cao, quản trị hiện đại, năng lực đổi mới sáng tạo, kết nối chuỗi cung ứng toàn cầu.

Mặt khác, thành phố tăng cường chuỗi liên kết giữa các doanh nghiệp nhỏ và vừa, giữa doanh nghiệp nhỏ và vừa với doanh nghiệp FDI, tập đoàn tư nhân lớn dẫn dắt trong chuỗi giá trị.

Ngay trong những tháng đầu năm 2022, Thành phố Hồ Chí Minh đã tổ chức nhiều hội nghị, diễn đàn thu hút đầu tư, thu hút sáng kiến của giới doanh nghiệp, chuyên gia; đặc biệt, đã tổ chức thành công Diễn đàn kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh năm 2022 với chủ đề “Kinh tế số: Động lực tăng trưởng và phát triển Thành phố Hồ Chí Minh trong tương lai.”

Diễn đàn là cơ hội để lãnh đạo thành phố trao đổi, thảo luận với chuyên gia, nhà khoa học, tổ chức, doanh nghiệp trong và ngoài nước về chuyển đổi số, kinh tế số nhằm mục đích thống nhất, nâng cao nhận thức về chuyển đổi số, kinh tế số. Đồng thời, tìm kiếm giải pháp khả thi để thúc đẩy phát triển kinh tế số, giúp doanh nghiệp phát huy tính sáng tạo, tăng cường khả năng tiếp cận nhiều mô hình kinh doanh mới nhằm nâng cao năng suất và hiệu quả. Bên cạnh đó, tạo cơ hội để cá nhân và tổ chức đề xuất kiến nghị về khuôn khổ chính sách khuyến khích, quản lý phát triển kinh tế số; phát huy vai trò các bên liên quan trong hệ sinh thái kỹ thuật, kinh tế số; xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh thành đô thị thông minh.

Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh cũng tổ chức thành công Hội nghị xúc tiến đầu tư vào huyện Hóc Môn, Củ Chi, thu hút hàng trăm doanh nghiệp trong và ngoài nước tham dự, tìm kiếm cơ hội đầu tư vào khu vực này. Với sự chủ trì và chứng kiến của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, tại hội nghị, thành phố đã trao 10 giấy Chứng nhận đăng ký đầu tư cho các nhà đầu tư và trao 31 bản ghi nhớ đầu tư vào Hóc Môn, Củ Chi với tổng trị giá khoảng hơn 16 tỷ USD.

“Các dự án mới sẽ tạo thêm nguồn lực cho đầu tư, hoàn thiện hạ tầng cơ sở, tạo thêm nhiều công ăn việc làm cho người dân, đóng góp ngân sách, phát triển địa phương,” lãnh đạo Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh nhấn mạnh.

Nhiều điểm sáng

Trong quý 1 và tháng 4/2022, nhiều lĩnh vực kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh đều có mức tăng trưởng khá cho thấy, các giải pháp chỉ đạo, điều hành đã đem lại kết quả tích cực. Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) quý 1 tăng 1,88% so với cùng kỳ. Từ mức giảm sâu ở quý 3 và quý 4/2021 lần lượt là âm 24,97% và âm 11,64%, đến nay, kinh tế thành phố đã đạt mức tăng trưởng dương. Tín hiệu này cho thấy thành phố đang phục hồi nhanh, sớm hơn kỳ vọng sau thời gian “bạo bệnh chưa có tiền lệ.” Sự khởi sắc cho thấy dư địa, tiềm lực và sức sống của doanh nghiệp đang trỗi dậy mạnh mẽ.

Mặc dù xuất khẩu chịu tác động của đại dịch COVID-19, biến động địa chính trị tại một số thị trường nhưng kim ngạch xuất nhập khẩu quý 1 và tháng 4/2022 tiếp tục duy trì đà phục hồi. Tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của doanh nghiệp thành phố qua cửa khẩu cả nước 4 tháng đầu năm ước đạt 13,9 tỷ USD, tăng 3,6% so với cùng kỳ. Trong khi đó, tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa trên địa bàn 4 tháng ước đạt 36,4 tỷ USD, tăng 122,6% so với cùng kỳ.

“Tốc độ tăng trưởng nhập khẩu cao hơn xuất khẩu là một dấu hiệu tích cực đối với sản xuất trong nước. Các doanh nghiệp tăng cường nhập khẩu để đẩy mạnh phục hồi sản xuất sau nhiều tháng bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19, chuẩn bị sản xuất cho đơn hàng xuất khẩu những tháng tiếp theo,” bà Lê Thị Huỳnh Mai, Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh nhận định.

Trong 4 tháng đầu năm, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ ước đạt 360.002 tỷ đồng, giảm 1,7% so với cùng kỳ. Mức giảm lũy kế qua các tháng đang hẹp dần và tiến đến mức kỳ vọng tăng trưởng dương khi tình hình dịch trong nước cũng như thành phố đã ổn định. Chính sách mở cửa sau dịch, bình ổn giá phát huy được hiệu quả.

Thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài trong 4 tháng qua nếu tính chung cả vốn thu hút được dưới hình thức cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư và vốn thu hút được qua hình thức góp vốn, mua cổ phần, mua lại phần vốn góp của doanh nghiệp trong nước thì thành phố đạt 1,28 tỷ USD, tăng 12,18% tổng vốn đầu tư so với cùng kỳ.

Ngoài ra, tổng thu ngân sách Nhà nước ước thực hiện 168.177,017 tỷ đồng, đạt 43,51% dự toán năm và tăng 13,87% so với cùng kỳ. Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) ước tăng 1,04%. Giá trị sản xuất sản phẩm công nghệ cao của Khu công nghệ cao đạt 5,147 tỷ USD, tăng 2,26%. Bốn nhóm ngành công nghiệp trọng yếu ước tăng 5,39%. Tổng huy động vốn của các tổ chức tín dụng trên địa bàn đạt 3.182 tỷ đồng, tăng 1,24% so với cuối năm 2021.

Nhìn chung, dù còn nhiều khó khăn, thách thức về quá trình phục hồi sản xuất sau dịch, nhiều doanh nghiệp đã tự tin, linh hoạt, nhanh nhạy tìm cách để duy trì sản xuất, nối lại chuỗi cung ứng thông suốt trong điều kiện dịch COVID-19 vẫn còn có xu hướng phức tạp. Nhiều đơn vị thực hiện đảm bảo chuỗi hoạt động sản xuất ngay từ đầu năm trong trạng thái “bình thường mới” với sự tích cực, góp phần đóng góp vào tăng trưởng chung của thành phố.

Để có các kết quả trên, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi nhìn nhận trước hết là sự điều hành quyết liệt, đồng bộ của Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, các sở ngành và hệ thống chính trị; triển khai kịp thời Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ về Chương trình phục hồi kinh tế-xã hội và Chương trình hành động của các bộ, ngành. Cùng đó là sự chủ động, năng động, sức bật, tinh thần tiến thủ lớn của người dân, cộng đồng doanh nghiệp tạo nội lực giúp kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh phục hồi và phát triển.

Tại buổi làm việc với lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh vào cuối tháng Ba vừa qua, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá thành phố đã trở lại nhanh hơn là mong muốn. Kết quả này là do thành phố luôn thể hiện sự quyết tâm, đoàn kết, chung sức, đồng lòng của cả hệ thống chính trị. Đảng bộ, chính quyền, quân và dân thành phố đã phát huy truyền thống trung dũng kiên cường, năng động sáng tạo, chung thủy nghĩa tình; qua đó thấy sức mạnh nội sinh của thành phố rất mạnh. thành phố đã chủ động quyết liệt dám nghĩ, dám làm, kết quả này tạo tiền đề rất tốt cho những năm tiếp theo.

Những kết quả đạt được trong phát triển kinh tế-xã hội những tháng cuối năm 2021 và quý 1/2022 đã góp phần tạo nên những nền tảng vững chắc, niềm tin cho quá trình khôi phục và phát triển kinh tế của Thành phố Hồ Chính Minh, một đầu tàu kinh tế của cả nước.

Phát huy nội lực

Tình hình phục hồi và phát triển kinh tế thành phố trong 4 tháng đầu năm có nhiều bước khởi sắc khá toàn diện với nhiều tín hiệu tốt. Việc phòng chống, kiểm soát dịch COVID-19 hiệu quả, tạo đà tâm lý và tin tưởng của người dân, doanh nghiệp. Tình hình phục hồi và phát triển kinh tế Thành phố có bước khởi sắc với nhiều điểm sáng.

Hầu hết các doanh nghiệp, hộ kinh doanh đã trở lại hoạt động, bảo đảm tuân thủ các quy định về phòng, chống dịch COVID-19. Tại các khu công nghiệp, khu chế xuất, số doanh nghiệp trở lại hoạt động đạt tỷ lệ cao, trên 90%. Người lao động tiếp tục trở lại Thành phố Hồ Chí Minh làm việc sau Tết; trong đó, các doanh nghiệp lớn đón gần 100% công nhân trở lại làm việc.

Đánh giá điều này, ông Phan Văn Mãi, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh khẳng định nội lực kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh khá vững và còn nhiều dư địa để thúc đẩy phát triển. Thời điểm này Thành phố Hồ Chí Minh đang tập trung, quyết liệt thực hiện Nghị quyết 54/2017/QH14 về thí điểm cơ chế chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh bằng việc cụ thể hóa Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội giai đoạn 2022-2025 với 2 giai đoạn.

Theo Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã trình Hội đồng Nhân dân thành phố thông qua 32 dự án có chuyển mục đích sử dụng trên 10ha (tổng diện tích dự án hơn 1.840ha); quyết định chủ trương đầu tư 5 dự án nhóm A sử dụng vốn ngân sách với tổng mức đầu tư hơn 12.950 tỷ đồng. Thành phố Hồ Chí Minh cũng xây dựng, trình đề án tăng tỷ lệ điều tiết cho ngân sách Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2021-2025, 2026-2030.

Theo đó, năm 2022 tỷ lệ ngân sách để lại cho Thành phố Hồ Chí Minh được điều chỉnh từ 18% lên 21%, tăng 3% so với năm 2021. Như vậy, sau nhiều năm tỷ lệ điều tiết liên tục giảm dần thì đây là thời kỳ ổn định ngân sách đầu tiên tỷ lệ điều tiết cho Thành phố Hồ Chí Minh tăng 3%. Việc này giúp tăng thêm nguồn lực chi đầu tư phát triển năm 2022, góp phần giảm bớt áp lực cho Thành phố Hồ Chí Minh trong cân đối ngân sách, trong bối cảnh dịch COVID-19 vẫn diễn biến khó lường.

Thành phố xác định, năm 2022 tập trung phục hồi kinh tế, tạo đà tăng tốc phát triển trong năm 2023 và những năm tiếp theo; trong đó, đặt doanh nghiệp là trung tâm của sự tăng trưởng kinh tế. Với những tín hiệu chuyển biến tích cực trong thời gian vừa qua, tình hình sản xuất tại các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố tiếp tục có xu hướng chuyển biến tích cực.

Tính đến thời điểm hiện tại, hầu hết doanh nghiệp sản xuất công nghiệp đã hoạt động sản xuất trở lại sau thời gian gián đoạn do dịch bệnh. Nhiều doanh nghiệp và nhà bán lẻ trên địa bàn Thành phố đã có kế hoạch phối hợp nhà sản xuất, nhà cung cấp tăng cường lượng hàng thiết yếu để chuẩn bị nguồn hàng phục vụ thị trường. Nhiều doanh nghiệp sản xuất đã đi vào ổn định sản xuất, nhất là các mặt hàng lương thực thực phẩm thiết yếu, may mặc, hóa phẩm, thực phẩm công nghệ… kích cầu tiêu dùng.

Hoạch định kế hoạch dài hơi

Để tạo dựng các bước đi vững chắc sau một thời gian bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh, Thành phố Hồ Chí Minh đã chủ động xây dựng và ban hành Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội giai đoạn 2022-2025 nhằm đưa ra giải pháp cấp bách và trọng tâm khôi phục đứt gẫy; vực dậy nền kinh tế, khôi phục hoạt động văn hóa-xã hội với 2 giai đoạn.

Giai đoạn phục hồi năm 2022, khắc phục các hệ lụy, khôi phục những đứt gãy chuỗi sản xuất, chuỗi cung ứng; giúp những doanh nghiệp tạm ngưng hoạt động tái gia nhập thị trường, phục hồi sản xuất, kinh doanh; tạo việc làm, chăm lo an sinh xã hội và các hoạt động văn hóa-xã hội trên cơ sở thích ứng an toàn, kiểm soát có hiệu quả dịch COVID-19.

Giai đoạn phát triển năm 2023-2025, Thành phố Hồ Chí Minh xác định tiếp tục kiểm soát có hiệu quả dịch bệnh; giải quyết các điểm nghẽn đối với sự phát triển nhanh và bền vững. Thành phố tập trung mọi nguồn lực để phát huy các thế mạnh như trung tâm kinh tế, tài chính; trung tâm thương mại-mua sắm; trung tâm dịch vụ Logistics; du lịch; trung tâm về đổi mới sáng tạo, khoa học và công nghệ; trung tâm dịch vụ chất lượng cao về y tế, giáo dục; trung tâm văn hóa của cả nước và khu vực Đông Nam Á.

Trong giai đoạn này, Thành phố Hồ Chí Minh tập trung triển khai nhiều nhóm giải pháp huy động hiệu quả mọi nguồn lực trên cơ sở tiếp tục chủ động đề xuất Trung ương hoàn thiện thể chế, đẩy mạnh cải cách hành chính, phân cấp ủy quyền, phòng chống tham nhũng, tiêu cực, tính toán khoa học, khơi thông nguồn lực phát triển.

Các nguồn lực từ vốn đầu tư công được tập trung khai thác. Nhiều đề án được ưu tiên triển khai thực hiện; trong đó có chính sách phát triển các ngành công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp hỗ trợ và công nghiệp có giá trị gia tăng, thay đổi công nghệ theo hướng thâm dụng lao động kỹ năng và áp dụng quản trị tiên tiến; tập trung phát triển đi vào chiều sâu của các phân ngành công nghiệp ưu tiên thuộc 4 ngành công nghiệp trọng yếu.

Theo ông Phan Văn Mãi, khi xây dựng Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế thành phố giai đoạn 2022-2025, Thành phố đã đề ra mục tiêu và quyết sách thúc đẩy quá trình phục hồi tăng trưởng gắn tái cơ cấu nền kinh tế theo hướng cạnh tranh, tăng tỷ trọng các sản phẩm hàng hóa-dịch vụ có hàm lượng giá trị gia tăng cao, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững.

Đồng thời, biến thách thức thành cơ hội để phát triển nhanh nền kinh tế số; hoàn thiện kết cấu hạ tầng kỹ thuật và xã hội đô thị; tạo sự đột phá trong việc xây dựng nền hành chính kiến tạo phát triển; giữ vững và phát huy vai trò là động lực tăng trưởng kinh tế của khu vực phía Nam và cả nước.

Để thực hiện các mục tiêu đặt ra, đưa kinh tế trở lại quy đạo phát triển cũng như tăng tốc trong thời gian tới, Thành phố Hồ Chí Minh cũng cần xác định và có giải pháp khơi thông điểm nghẽn về cơ chế, hạ tầng và nguồn lực… đang cản trở sự phát triển.

Đối mặt nhiều khó khăn

Tuy kết quả khởi đầu thuận lợi nhưng Thành phố Hồ Chí Minh vẫn đối diện với nhiều khó khăn, thử thách; trong đó có cả những yếu tố mới phát sinh. Phân tích một số thử thách mà Thành phố Hồ Chí Minh phải đối mặt trong năm 2022, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Nên nhận định nền kinh tế đất nước hội nhập sâu rộng vào kinh tế toàn cầu nên Thành phố rất nhạy cảm khi cả trực tiếp và gián tiếp chịu tác động. Trước hết là tình hình xung đột hết sức phức tạp và nguy cơ dịch bệnh bùng lại, áp lực tăng giá…

Từ đó, ông Nguyễn Văn Nên lưu ý Thành phố Hồ Chí Minh vẫn tiếp tục bám vào chiến lược y tế triển khai linh hoạt thích ứng an toàn, tiếp tục tập trung rà soát triển khai tiêm vaccine; tổ chức tiêm vaccine cho nhóm có nguy cơ cao, tiếp tục vận động để người dân tiếp cận tham gia tiêm vaccine, chuẩn bị tiêm cho nhóm trẻ, chú ý nhóm có nguy cơ bệnh nền, ưu tiên nguồn lực đầu tư cho y tế.

Thực tiễn nhiều năm qua, đặc biệt là thời gian diễn ra dịch COVID-19 cho thấy, đại dịch làm bộc lộ những hạn chế trong một số lĩnh vực tại Thành phố Hồ Chí Minh như bất cập giữa quy mô dân số với bộ máy quản lý, nhất là hệ thống y tế cơ sở; còn hạn chế, bất cập trong dự báo, phân tích, đánh giá tình hình để xây dựng và triển khai thực hiện hiệu quả “mục tiêu kép” vừa phòng, chống dịch bệnh, vừa phát triển kinh tế-xã hội…

Cụ thể như nhiều nội dung trong Nghị quyết 54/2017/QH14 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh triển khai còn chậm. Điển hình như chưa triển khai các cơ chế chính sách về thuế tiêu thụ đặc biệt, phí, lệ phí trên địa bàn; việc bán, chuyển nhượng tài sản gắn liền với đất do các cơ quan Trung ương quản lý; thu từ cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước trên địa bàn và thực hiện vay lại từ nguồn vốn vay của Chính phủ chưa đạt mức cho phép…

Theo nhiều chuyên gia kinh tế, hiện cơ cấu sử dụng đất trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh chưa hợp lý. Tỷ lệ đất dành cho công nghiệp, dịch vụ và giao thông thấp; không gian phát triển đang bị thu hẹp. Đến nay, thành phố vẫn chưa trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nhiệm vụ lập quy hoạch Thành phố đến năm 2030, tầm nhìn 2050 theo quy định của Luật Quy hoạch. Việc tiến hành cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước chậm, chưa cổ phần hóa được doanh nghiệp nào trong số 36 doanh nghiệp theo kế hoạch; hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp chưa cao…

Ngoài ra, một trong những điểm nghẽn được nhắc đến khá nhiều trong thời gian qua là việc triển khai thực hiện và giải ngân đầu tư công chậm, nhất là giải ngân ODA trên địa bàn. Theo số liệu của Sở Kế hoạch và Đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh, tính đến tháng giữa tháng Tư này, thành phố mới giải ngân được 7%. Quy hoạch và quản lý đô thị chưa theo kịp tốc độ phát triển.

Trong 5 năm vừa qua, thành phố chưa có thêm công trình kết cấu hạ tầng lớn, tình trạng ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường… ngày càng trầm trọng hơn. Đặc biệt, biến đổi khí hậu dẫn đến nước triều dâng cao làm cho Thành phố Hồ Chí Minh chịu tình trạng ngập ngày càng nặng nề trong vài thập kỷ qua. Tuy nhiên, các dự án giải quyết ngập vẫn chưa triển khai hiệu quả như Dự án giải quyết ngập do triều khu vực Thành phố Hồ Chí Minh có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu-giai đoạn 1 với quy mô 10.000 tỷ đồng đã triển khai 6 năm mà vẫn vướng thủ tục, chưa xong dù đã hoàn thành trên 90%.

Thành phố Hồ Chí Minh Hồ Chí Minh chưa phát huy được vai trò đầu tàu trong liên kết, hợp tác với các địa phương trong Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, Vùng Đồng bằng Sông Cửu Long, Tây Nguyên, đặc biệt là trong kết nối hạ tầng, thị trường và phân bổ nguồn lực.

Tháo gỡ điểm nghẽn nguồn lực

Theo Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, đề án “Phát triển kết cấu hạ tầng giao thông trên địa bàn thành phố giai đoạn 2020-2030” xác định tổng mức đầu tư dự kiến là 970.654 tỷ đồng (tương đương 43 tỷ USD); trong đó, vốn ngân sách khoảng 399.729 tỷ đồng; nguồn vốn khác khoảng 570.925 tỷ đồng.

Giai đoạn từ nay đến năm 2025, thành phố tập trung các dự án cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh-Mộc Bài (làm mới), Thành phố Hồ Chí Minh-Long Thành-Dầu Giây và Thành phố Hồ Chí Minh-Trung Lương (mở rộng); tập trung các tuyến Quốc lộ 1, 13, 22, 50; khép kín Vành đai 2, 3…

Giai đoạn này, metro số 1 (Bến Thành-Suối Tiên) sẽ hoàn thành và tuyến số 2 (đoạn Bến Thành-Tham Lương), số 5 (Ngã tư Bảy Hiền-cầu Sài Gòn) sẽ được đẩy nhanh. Thành phố Hồ Chí Minh cũng sẽ đầu tư hoàn chỉnh các nút giao trọng điểm gồm An Phú, Mỹ Thủy, Gò Dưa, Linh Xuân (thành phố Thủ Đức), ngã tư Bốn xã (quận Tân Phú) và ngã sáu Công trường Dân Chủ (quận 3). Các cây cầu có quy mô lớn vượt sông cũng được ưu tiên như cầu Thủ Thiêm 3, 4, cầu Cát Lái, Cần Giờ.

Giám đốc Sở Giao thông Vận tải Thành phố Hồ Chí Minh Trần Quang Lâm cho biết hiện nay quy hoạch giao thông của Thành phố Hồ Chí Minh được thể hiện đầy đủ các loại hình vận tải đường bộ, đường sắt, đường thủy và đường hàng không để đáp ứng nhu cầu vận chuyển hành khách, vận tải hàng hóa của toàn vùng Nam Bộ đi các vùng, miền khác trong nước và quốc tế.

Tuy nhiên, cái khó của thành phố hiện nay là nguồn lực đầu tư đang rất hạn hẹp. Theo ông Trần Quang Lâm, kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 của thành phố đã được Quốc hội thông qua là 142.557 tỷ đồng chỉ đủ để bố trí cho các dự án chuyển tiếp từ giai đoạn 2016-2020 qua giai đoạn 2021-2025 chứ không đủ cân đối để thực hiện dự án đầu tư mới trọng điểm, cấp bách trong giai đoạn 2021-2025 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và dự án giao thông trọng điểm khác thuộc Đề án phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đã được Ủy ban Nhân dân thành phố phê duyệt.

Mặt khác, dịch COVID -19 đã ảnh hưởng đến nguồn thu dự kiến của ngân sách thành phố. Giai đoạn hiện nay Thành phố đã và đang ưu tiên nguồn vốn ngân sách để đảm bảo kinh phí cho phòng, chống dịch COVID-19 nên nguồn vốn ngân sách để đầu tư phát triển hệ thống hạ tầng giao thông của Thành phố Hồ Chí Minh rất khó khăn.

Do đó, việc đẩy mạnh xúc tiến kêu gọi đầu tư từ nguồn lực ngoài ngân sách nhà nước theo quy định pháp luật là rất cần thiết và cần được tập trung đẩy mạnh trong thời gian tới. Ông Trần Quang Lâm cho biết hiện Sở Giao thông Vận tải đã rà soát, lập danh mục dự án dự kiến kêu gọi đầu tư trong giai đoạn 2021-2025 và đề xuất Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh về cơ chế, chính sách, kế hoạch huy động nguồn lực để đầu tư dự án trọng điểm, cấp bách thuộc lĩnh vực giao thông trên địa bàn giai đoạn 2021-2030.

Để tạo theo nguồn lực cho chương trình phục hồi và phát triển kinh tế, thành phố kiên trì kiến nghị Trung ương bố trí vốn đầu tư công cho các dự án hạ tầng quan trọng, có tính chất thúc đẩy động lực tăng trưởng, kết nối liên kết vùng; đề xuất Trung ương tăng thêm vốn đầu tư công trong kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025 của thành phố tương ứng với nguồn vốn và khả năng cân đối vốn của địa phương.

Đồng thời, thực hiện giao đất, cho thuê đất thông qua đấu giá quyền sử dụng đất hoặc thông qua việc chấp thuận chủ trương đầu tư cho nhà đầu tư; tiếp tục đẩy nhanh tiến độ đấu giá đất Khu đô thị Thủ Thiêm để thu về nguồn ngân sách cho thành phố.

Mặt khác, thành phố cũng kiến nghị ban hành bổ sung chính sách tạo điều kiện cho cổ phần hóa, thoái vốn doanh nghiệp Nhà nước, tái cấu trúc lại doanh nghiệp theo hướng tự động hóa, đổi mới sáng tạo. Nguồn thu từ cổ phần hóa theo ước tính khoảng 52.661 tỷ đồng (giai đoạn 2021-2025).

Nguồn thu phí sử dụng kết cấu hạ tầng, công trình dịch vụ tiện ích công cộng trong khu vực cửa khẩu, cảng biển trên địa bàn thành phố ước tính khoảng 14.535 tỷ đồng, tăng thêm khoảng 14.535 tỷ so với Quyết định số 1535/QĐ-TTg Về việc giao kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách Nhà nước giai đoạn 2021-2025. Cùng đó là các nguồn lực từ nguồn bội chi ngân sách địa phương khoảng 43.391 tỷ đồng, tăng thêm khoảng 28.518 tỷ đồng so với Quyết định số 1535; nguồn thu từ xổ số khoảng 19.691 tỷ đồng.

Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục trình Quốc hội xem xét điều chỉnh tăng tỷ lệ điều tiết cho thành phố giai đoạn 2023-2026 trên cơ sở giữ nguyên tỷ lệ điều tiết 21% hoặc tăng lên 23-25%. Đồng thời, huy động nguồn lực đầu tư từ xã hội thông qua các hình thức xã hội hóa, hợp tác công tư… và các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp để tạo điều kiện hỗ trợ, thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư sản xuất, kinh doanh, đóng góp vào sự phục hồi và phát triển kinh tế địa phương; trong đó, đẩy mạnh vai trò của Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài thu hút lượng kiều hối đầu tư phát triển thành phố./.