Khôi phục và phát huy các trò chơi dân gian

– Lạng Sơn hiện có 7 dân tộc chính gồm: Kinh, Tày, Nùng, Dao, Hoa, Mông và Sán Chay. Vì thế, trò chơi dân gian (TCDG) của các dân tộc trên địa bàn tỉnh rất phong phú, đa dạng như: lảy cỏ, ném còn, đánh sảng, đi cà kheo của người Tày, Nùng; trò đánh đu, đẩy gậy, bắn nỏ của người Mông; trò chơi đá cầu, múa rồng của người Dao… Tuy nhiên, theo thời gian, các TCDG dần bị mai một. Do đó, thời gian qua, các cấp, ngành đã thực hiện nhiều giải pháp thiết thực để khôi phục các TCGD.

Những ngày gần đây, khi phố đi bộ Kỳ Lừa, thành phố Lạng Sơn hoạt động trở lại vào dịp cuối tuần, không gian trải nghiệm TCDG như: ô ăn quan, đi cà kheo, kéo co, nhảy sạp, lảy cỏ… luôn là nơi yêu thích của các em nhỏ và du khách. Anh Trần Nam Trung, khối 12, phường Hoàng Văn Thụ, thành phố Lạng Sơn cho biết: Gia đình tôi thường đến Phố đi bộ vào dịp cuối tuần. Tới đây, các con của tôi được tham gia nhiều TCDG thú vị nên đã hiểu hơn về nét đẹp văn hóa của dân tộc.

Người dân thích thú tham gia trò chơi đẩy gậy tại Lễ hội Kỳ Hoa 2022

Không riêng tại Phố đi bộ Kỳ Lừa, thời gian qua, các TCDG còn được các cấp chính quyền, ngành văn hóa, thể thao và du lịch (VHTT&DL) tỉnh tích cực đưa vào các lễ hội, sự kiện diễn ra trên địa bàn. Ông Phan Văn Hòa, Phó Giám đốc Sở VHTT&DL cho biết: Những năm qua, Sở VHTT&DL đã chủ động tham mưu UBND tỉnh xây dựng các chương trình, kế hoạch, đề án và triển khai các hoạt động thiết thực để phát triển di sản văn hóa (DSVH) phi vật thể, trong đó, chú trọng nghiên cứu, sưu tầm, gìn giữ, phục dựng TCDG trong các hoạt động lễ hội truyền thống. Đồng thời, chú trọng tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về việc phát huy giá trị các DSVH dân tộc, trong đó có các TCDG.

Cụ thể, từ năm 2016 đến nay, các cấp, ngành đã tổ chức 23 đợt trưng bày, triển lãm trên địa bàn tỉnh về DSVH, trong đó có các TCDG; đăng tải, phát sóng trên 5.000 tin, bài, phóng sự, ảnh phản ánh về các hoạt động văn hóa, lễ hội và các TCDG truyền thống. Cùng đó, ngành VHTT&DL đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc đưa TCDG vào hoạt động của các đơn vị như: Bảo tàng tỉnh tổ chức TCDG ngay tại khuôn viên bảo tàng vào dịp kỷ niệm Ngày DSVH Việt Nam (23/11) và các dịp tết, lễ hội đầu xuân; Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật tỉnh đưa các TCDG vào các sự kiện lớn của tỉnh như: Tuần VHTT&DL tỉnh (năm 2018, 2019); Liên Hoan Du lịch Mẫu Sơn (2018, 2019, 2020); Lễ hội Kỳ Hoa (2022)…

Song song với đó, từ năm 2015 đến nay, Sở VHTT&DL đã phối hợp với UBND 11 huyện, thành phố tiến hành tổng kiểm kê di sản văn hóa, phân loại, lập danh mục 272 lễ hội có trình diễn các TCDG. Sở đã tích cực hướng dẫn phòng văn hóa thông tin (VHTT) các huyện, thành phố nghiên cứu, sưu tầm và phục dựng từ 3 đến 5 trò diễn, TCDG đưa vào tổ chức tại các lễ hội truyền thống ở địa bàn.

Bà Đỗ Thị Thanh Mùi, Phó trưởng Phòng VHTT huyện Bình Gia cho biết: Bình Gia có gần 80 lễ hội truyền thống. Những năm gần đây, chúng tôi đã tích cực phối hợp nghiên cứu, sưu tầm, phục dựng các TCDG đưa vào các lễ hội, sự kiện của địa phương; tạo điều kiện để các thôn, xóm phát huy thế mạnh của TCDG. Phối hợp với các trường học, đưa TCDG vào tổ chức vui chơi cho học sinh trong các buổi ngoại khóa…

Có thể thấy, cùng với các loại hình DSVH phi vật thể khác, TCDG đã góp phần không nhỏ làm nên nét đặc sắc trong mỗi lễ hội, sự kiện. Tiêu biểu có thể kể đến các TCDG độc đáo tại 5 lễ hội là DSVH phi vật thể cấp quốc gia như: đánh đu, kéo co, đẩy gậy, trò diễn kén rể, kén dâu (hội Ná Nhèm, Bắc Sơn); trò đánh yến, ném còn (hội Bủng Kham, Tràng Định); trò đua bè, thi bơi, lặn (hội Phài Lừa, Bình Gia); trò cờ người, cướp đầu pháo (hội đền Kỳ Cùng- đền Tả Phủ) trò tái hiện sấm chớp mưa, trồng dâu nuôi tằm tại lễ hội Trò ngô (Hữu Lũng)…

Thời gian tới, ngành VHTT&DL tỉnh tiếp tục đẩy mạnh công tác sưu tầm, khôi phục và bảo tồn, giữ gìn các di sản văn hóa, đặc biệt là các TCDG. Từ đó, góp phần nâng cao hơn nữa sức hút đối với khách du lịch trên cơ sở phát huy văn hóa truyền thống đặc trưng của cộng đồng các dân tộc trong tỉnh.

TUYẾT MAI