Hàng giả, hàng nhái: Vấn nạn đe dọa quyền lợi người tiêu dùng

Tính từ đầu năm, lực lượng quản lý thị trường cả nước đã kiểm tra 141.000 vụ, phát hiện, xử lý 82.300 vụ vi phạm, thu nộp ngân sách nhà nước 430 tỷ đồng.

Lực lượng Quản lý thị trường Hà Nội tiêu hủy 63 tấn hàng hóa vi phạm năm 2019.

Phương thức thủ đoạn làm hàng giả, hàng nhái ngày càng tinh vi, thậm chí mang yếu tố nước ngoài, do vậy nếu không thực hiện đồng bộ các giải pháp sẽ khó ngăn chặn hiệu quả vấn nạn này.

Đây cũng là nội dung chính được đưa ra bàn thảo tại “Diễn đàn Thực trạng hàng giả, hàng nhái tại Việt Nam: Thách thức và giải pháp,” do Bộ Công Thương tổ chức ngày 26/11, tại Hà Nội.

Muôn hình vạn trạng về hàng giả

Thông tin tại hội nghị, ông Nguyễn Tiến Đạt, Phó Cục trưởng Cục nghiệp vụ (Tổng cục Quản lý thị trường) cho hay, không chỉ thực hiện ở trong nước, sản xuất hàng giả còn có sự tham gia của các đối tượng nước ngoài và sử dụng phương tiện công nghệ, kỹ thuật cao để đối phó các cơ quan chức năng.

Tinh vi hơn, hàng giả được sản xuất dưới dạng gia công sản phẩm chưa hoàn chỉnh ở một nơi, sau đó đặt gia công ở một nơi khác để lắp ráp, đóng gói thành phẩm, sau khi có đơn đặt hàng mới được gắn nhãn mác giả mạo nhãn hiệu , nguồn gốc xuất xứ hàng hóa và giao liền cho khách hàng đặt mua, sản xuất đến đâu tiêu thụ đến đó, không cất trữ chờ tiêu thụ.

Chỉ trong một thời gian ngắn kiểm tra tại khu vực chợ Bến Thành, Trung tâm Thương mại Sài Gòn Square (Thành phố Hồ Chí Minh) và khu vực chợ Ninh Hiệp, huyện Gia Lâm-Hà Nội, lực lượng Quản lý thị trường đã phát hiện và thu giữ hàng nghìn túi xách, quần áo, đồng hồ giả mạo nhãn hiệu đã được bảo hộ tại Việt Nam.

“Khi đã lưu thông trên thị trường, hàng giả mạo xuất xứ thường trà trộn cùng với hàng thật, hàng có xuất xứ rõ ràng, vì vậy, việc phát hiện vi phạm cũng gặp khó khăn,” đại diện Tổng cục Quản lý thị trường cho hay.

Trong khi đó, ở góc độ doanh nghiệp, bà Nguyễn Ngọc Tuyết Trinh, Giám đốc đối ngoại và truyền thông L’Oréal Việt Nam lại bầy tỏ lo ngại việc quảng cáo cho hàng giả xuất hiện khá công khai trên một số trang mạng đã gây nhầm lẩn và thiệt hại đáng kể cho người tiêu dùng.

Cụ thể với lĩnh vực mỹ phẩm, hiện nguồn nhập lậu hay còn gọi tên là xách tay và hàng giả nắm giữ thị trường đã và đang gây nên nhiều ảnh hưởng tiêu cực cho doanh nghiệp làm ăn chân chính, khiến người tiêu dùng đang bị lừa dối và thất thu nguồn thuế lớn.

Nêu ví dụ tại một số kho hàng cạnh sân bay, theo bà Trinh, việc nhận hàng mỹ phẩm khá nhộn nhịp, không phải thông qua bất kỳ thủ tục nhập khẩu mỹ phẩm như các doanh nghiệp chính hãng đang phải trải qua, chẳng hạn như phải có công bố mỹ phẩm, chứng nhận tự do mậu dịch…

“Phòng Cảnh sát kinh tế đã từng thực hiện việc kiểm tra các kho hàng xung quanh sân bay và bắt giữ lượng lớn hàng xách tay nhập lậu, tuy nhiên việc này cần ngăn chận ngay cửa ngõ vào thị trường Việt Nam một cách quyết liệt và hiệu quả hơn từ chính lực chức năng,” đại diện L’Oréal Việt Nam nói.

Diễn đàn Thực trạng hàng giả, hàng nhái tại Việt Nam tổ chức ngày 26/11, tại Hà Nội.

Mạnh tay để răn đe

Thực tế hiện nay, dù liên tục kiểm tra và xử lý, song nhiều bất cập về chế tài xử lý đã làm “bó tay” các lực lượng thực thi pháp luật.

Nói về thực tế này, Thượng tá Đỗ Đức Tạo, Phó trưởng phòng 11, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (Bộ Công an) thông tin, sở hữu trí tuệ là lĩnh vực rất rộng, liên quan đến nhiều bộ, ngành, nhưng trên thực tế mối quan hệ phối hợp trong soạn thảo, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật chưa thực sự chặt chẽ, dẫn tới nội dung quy định trong một số văn bản còn mâu thuẫn, chồng chéo gây khó khăn, vướng mắc trong quá trình giải quyết các vụ việc.

Dẫn chứng một vi phạm vừa có thể xử lý bằng biện pháp hình sự vừa có thể xử lý bằng biện pháp hành chính, song theo ông, nhiều trường hợp các cơ quan thực thi pháp luật thường chọn hình thức xử lý hành chính vì thủ tục và quy trình xử lý đơn giản hơn rất nhiều đối với thủ tục để xử lý vụ việc bằng biện pháp hình sự.

“Thực tế này gây tác động xấu đến ý thức tuân thủ pháp luật của chủ thể vi phạm pháp luật và các cơ quan có thẩm quyền xử lý vi phạm,” Thượng tá Đỗ Đức Tạo nói.

Còn theo ông Nguyễn Sinh Nhật Tân, Cục trưởng Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, 20% khiếu nại gửi đến cơ quan này trong 10 tháng năm 2019 liên quan đến cung cấp thông tin gây nhầm lẫn và chất lượng không đúng như quảng cáo.

Chính vì vậy, ông đề nghị một mặt phải nâng cao trách nhiệm và sự chủ động tham gia của doanh nghiệp trong việc đấu tranh với vấn nạn hàng giả, vi phạm sở hữu trí tuệ , nhưng mặt khác chế tài xử lý vi phạm cũng phải đủ sức răn đe, ngăn ngừa các hành vi tái diễn.

Nhằm ngăn chặn hàng giả , hàng nhái, đại diện Tổng cục Quản lý thị trường cho biết, cơ quan này sẽ tiếp tục áp dụng các biện pháp nghiệp vụ giám sát, ngăn chặn phù hợp nhằm tạo được hiệu ứng tích cực trên thị trường.

Đối với từng địa bàn cụ thể, đặc biệt là tại các khu vực kinh doanh tập trung, Quản lý thị trường sẽ phối hợp với các đơn vị chức năng triển khai các hoạt động tuyên truyền, hướng dẫn tới từng doanh nghiệp, hộ kinh doanh, như tổ chức ký cam kết, hướng dẫn trực tiếp để doanh nghiệp nâng cao ý thức, không buôn bán, kinh doanh hàng giả, tiếp tay cho các hành vi vi phạm pháp luật.

Trong khi đó, để tăng cường kiểm soát chống gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa Việt Nam để xuất khẩu và chuyển tải bất hợp pháp hàng hóa vào Việt Nam, đại diện Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục hải quan) nhấn mạnh, cơ quan này vẫn đang tiếp tục xác minh làm rõ thêm tính chất, mức độ của các hành vi vi phạm về dấu hiệu làm giả hồ sơ, giấy tờ… để kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý các hành vi gian lận.

Cùng với những giải pháp chuyên ngành, theo các chuyên gia, việc phối hợp đồng bộ của các lực lượng như công an, hải quan, quản lý thị trường, thuế… để ngăn chặn từ biên giới đến thị trường trong nước sẽ là công cụ hữu hiệu trong công tác đấu tranh, ngăn ngừa buôn lậu và gian lận thương mại trong thời gian tới.