Gặp người trồng tiêu giỏi hàng đầu thế giới

Gian nan lập nghiệp

Năm 1996, ông Nguyễn Bá Thịnh đưa cả gia đình từ Thanh Hóa vào xã Lộc An, huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước lập nghiệp. Lúc bấy giờ, xã Lộc An chưa có điện, giao thông cách trở. Lo các con không được học hành đến nơi, đến chốn, vợ bác Thịnh đành đưa con trở về quê nhà ở Thanh Hóa, bảo đảm việc học. Bác Thịnh bồi hồi nhớ lại: “Một mình ở lại nơi đất khách trong thời gian đằng đẵng 10 năm, tôi quay cuồng làm rẫy. Chắt chiu vốn và vay mượn họ hàng, tôi mua một ha đất trồng cà-phê. Đến lúc cà-phê nhà tôi được thu hoạch thì giá giảm mạnh, tôi chặt cà-phê chuyển sang trồng hồ tiêu. Cuối những năm 90 của thế kỷ 20, giá tiêu bấp bênh năm được, năm thua, lời lãi không đáng là bao. Năm 2002, giá tiêu tụt mạnh, tiền bán không đủ công chăm sóc, bà con trong ấp đồng loạt phá tiêu trồng cao-su. Lúc đó, nếu phá vườn tiêu cũng không còn vốn chuyển qua cây trồng khác cho nên tôi quyết tâm giữ lại vườn, lấy công làm lãi”.

Năm 2005, giá tiêu phục hồi. Năm đó, vườn tiêu nhà bác Thịnh bước vào thời kỳ cho năng suất cao nhất. Sau một năm được mùa, được giá, bác Thịnh đón vợ con vào Lộc An định cư. Bác Thịnh xúc động: Gần 10 năm, chỉ có vài lần cha con tôi mới được gặp nhau, yêu thương để ở trong lòng, lúc đó lo đủ bữa ăn cho ba đứa con đang tuổi ăn học đã là việc khó, nói gì đến việc đi lại, thăm nom. Bữa cơm đoàn tụ, vợ chồng tôi lặng lẽ nhìn nhau, rơi nước mắt.

Những năm tiếp theo, tiêu được giá và ổn định trong suốt thời gian dài, có vốn, vợ chồng bác Thịnh mua thêm đất trồng tiêu. Để tiết kiệm chi phí nuôi ba con ăn học, hai vợ chồng bác Thịnh tự chăm sóc vườn tiêu 3,5 ha với gần 7 nghìn trụ tiêu. Từ 2 đến 3 giờ sáng, họ đã phải thức dậy thay nhau gánh nước tưới cho cây tiêu. Công việc nặng nhọc, vất vả, vợ bác Thịnh mắc bệnh vẹo cột sống.

Bác Thịnh tâm sự: Thương vợ, tôi mua máy bơm nước tự động về tưới cây nhưng chi phí quá đắt và kết quả lại không được như mong muốn. Qua nghe đài, xem ti-vi, tôi thấy ở nước ngoài có hệ thống tưới nhỏ giọt rất hiệu quả, thế là tôi mày mò, mua thùng, ống nước về làm thử. Nhiều đêm đang ngủ nghĩ ra ý tưởng hay tôi lại thức dậy ghi ra giấy. Rút kinh nghiệm từ những chiếc máy tự làm không thành công, sau cả năm trời nghiên cứu, cuối cùng bác Thịnh cũng chế tạo ra được chiếc máy tưới nước, bón phân tự động đúng như mong muốn.

“Tổng đài” của người trồng tiêu

Trong lúc bác Thịnh trò chuyện với chúng tôi, vợ bác ra bật công tắc vận hành máy, vườn tiêu hơn 3,5 ha với khoảng 7 nghìn trụ từ từ được tưới nước, bón phân. Sau đó, bác gái trở lại với công việc bếp núc. Bác Thịnh chỉ vào hệ thống tưới nước, bón phân tự động: Nhờ vào mấy cái ống nhựa, việc chăm sóc vườn tiêu nhàn tênh. Tôi tuổi cao, sức yếu, chỉ làm việc được từ 6 đến 8 giờ mỗi ngày, nhưng hệ thống phun nước này có thể làm việc được 24/24 giờ, chi phí đầu tư từ bốn đến năm triệu đồng, tiết kiệm được gần 50% lượng nước tưới, phân bón, thuốc BVTV và giải phóng được sức lao động. Tôi nghe đài, đọc báo, thấy cơ quan chức năng dự báo lượng cung hồ tiêu trên thế giới sẽ vượt cầu. Nếu mình biết cách tiết kiệm chi phí đầu vào, giá tiêu có giảm nhưng sản phẩm của mình vẫn có thể cạnh tranh được với các nước, người trồng tiêu vẫn có lãi.

Nhờ nỗ lực và đóng góp cho ngành hồ tiêu, năm 2013, bác Thịnh được IPC bình chọn là người trồng tiêu giỏi của thế giới. Có hai lý do ông được thế giới vinh danh: Một là vườn tiêu của ông năng suất cao, không bị sâu bệnh; hai là ông đã sáng tạo ra “Hệ thống Tưới nước – Bón phân – Tưới thuốc BVTV” góp phần giảm công lao động, nước tưới, phân bón, thuốc BVTV. Sản phẩm này đã đoạt giải nhất Hội thi sáng tạo tỉnh Bình Phước lần thứ II và giải ba Hội thi sáng tạo T.Ư lần thứ XII. Nói về lão nông Nguyễn Bá Thịnh, Phó Chủ tịch UBND xã Lộc An Điểu Khim nhận xét: Ông Thịnh là tấm gương để nhiều người noi theo. Ở đây, nhà nào có khúc mắc về kỹ thuật trồng tiêu, họ lại tìm đến nhờ ông Thịnh tư vấn. Không những vậy, ông còn tư vấn qua điện thoại cho nhà vườn ở các tỉnh và đến tận nơi để hỗ trợ, chuyển giao công nghệ.

Từ cuối năm 2015 đến nay, giá tiêu liên tục giảm, vườn tiêu nhà bác Thịnh vẫn giữ được giá. Bác Thịnh chia sẻ: Tôi vận động từng nhà trong ấp cùng trồng tiêu đạt chuẩn, sau nhiều lần thuyết phục bà con đã nghe ra, không còn lạm dụng thuốc BVTV. Phía Công ty TNHH chế biến gia vị Nedspice Việt Nam mới báo tin, nếu tiêu của chúng tôi kiểm tra đạt yêu cầu chất lượng theo tiêu chuẩn của họ thì mỗi kg công ty sẽ thưởng cho chúng tôi thêm ba nghìn đồng. Mình chăm sóc tốt cho cây, vừa có năng suất cao, tăng khả năng chịu bệnh, vừa kéo dài chu kỳ khai thác, vì thế mỗi năm lại có thêm mấy chục triệu đồng.

Chia tay chúng tôi giữa vườn tiêu đang chính vụ thu hoạch, bác Thịnh trăn trở: Mình phải ý thức được trách nhiệm giữ gìn chất lượng, uy tín trong mỗi sản phẩm tiêu mình sản xuất ra. Nếu cứ trồng – chặt, chặt – trồng thì cả đời người nông dân cũng không thoát được cảnh nghèo khó.