EVFTA - một cơ hội của châu Âu

Đây là lời của bà Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen được trang Modern Diplomacy (moderndiplomacy.eu) dẫn đăng trong bài viết “EU-Vietnam trade agreement enters into force” (tạm dịch: Hiệp định thương mại tự do EU-Việt Nam có hiệu lực) vào ngày 3/8.

Bài viết cho biết xuất khẩu hàng hóa của EU sang Việt Nam sẽ bị đánh thuế thấp hơn kể từ ngày 1/8. Đây là tác động ngay lập tức sau Hiệp định thương mại tự do EU-Việt Nam (EVFTA) chính thức có hiệu lực, cuối cùng sẽ loại bỏ thuế đối với 99% mọi hàng hóa giao dịch giữa hai bên.

Cũng theo bài viết, hoạt động kinh doanh tại Việt Nam đối với các công ty châu Âu cũng sẽ dễ dàng hơn. Giờ đây, doanh nghiệp châu Âu có thể đầu tư và đấu thầu các hợp đồng đầu tư công với cơ hội ngang bằng trước các “đối thủ” địa phương. Với EVFTA, lợi ích kinh tế sẽ đi đôi với bảo đảm quyền lao động, bảo vệ môi trường và Thỏa thuận Paris về khí hậu, thông qua các điều khoản mạnh mẽ, ràng buộc về pháp lý và hướng tới phát triển bền vững.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu, bà Ursula von der Leyen cho rằng nền kinh tế châu Âu hiện cần mọi cơ hội để khôi phục sức mạnh sau cuộc khủng hoảng do đại dịch COVID-19 gây ra. Các hiệp định thương mại, như hiệp định vừa có hiệu lực với Việt Nam, tạo cơ hội cho các công ty châu Âu tiếp cận các thị trường mới nổi và tạo việc làm cho người dân châu Âu. Bà von der Leyen cũng tin tưởng mạnh mẽ rằng “thỏa thuận này sẽ trở thành cơ hội để người dân Việt Nam xây dựng một nền kinh tế thịnh vượng hơn”.

Trong khi đó, Ủy viên Thương mại EU Phil Hogan bình luận Việt Nam hiện là một phần của “câu lạc bộ” gồm 77 quốc gia có giao thương với EU theo các điều kiện ưu đãi song phương. EVFTA giúp tăng cường liên kết kinh tế của EU với khu vực năng động ở Đông Nam Á và có tiềm năng kinh tế quan trọng trong việc góp phần cho sự phục hồi sau cuộc khủng hoảng COVID-19. Không những thế, Hiệp định cũng cho thấy chính sách thương mại có thể có sức mạnh tốt như thế nào.

EVFTA là hiệp định thương mại toàn diện nhất mà EU đã ký kết với một quốc gia đang phát triển. Hiệp định cũng đã tính đến nhu cầu phát triển của Việt Nam thông qua một giai đoạn khoảng 10 năm để loại bỏ thuế đối với hàng nhập khẩu của EU. Nhiều sản phẩm xuất khẩu quan trọng của EU, như dược phẩm, hóa chất hoặc máy móc sẽ được miễn thuế khi EVFTA có hiệu lực. Những sản phẩm thực phẩm nông nghiệp như thịt bò hoặc dầu ôliu sẽ không phải chịu thuế trong 3 năm, trong khi sữa, trái cây và rau quả tối đa là 5 năm.

Các quy định toàn diện về hợp tác vệ sinh và kiểm dịch thực vật sẽ cho phép cải thiện khả năng tiếp cận thị trường đối với các công ty của EU thông qua các thủ tục minh bạch và nhanh chóng hơn. EVFTA cũng có các quy định cụ thể để giải quyết các rào cản pháp lý đối với xuất khẩu xe hơi của EU và cam kết về bảo hộ chỉ dẫn địa lý tự động cho 169 sản phẩm thực phẩm và đồ uống truyền thống của châu Âu, như phô-mai Roquefort, rượu vang Porto và Jerez, rượu vang Ireland hoặc Prosciutto di Parma.

Bên cạnh đó, EVFTA cũng thể hiện cam kết mạnh mẽ của cả hai bên đối với môi trường và các quyền xã hội, đặt ra những tiêu chuẩn cao về bảo hộ lao động, môi trường và người tiêu dùng. Để thúc đẩy thương mại hoặc thu hút đầu tư, EVFTA đảm bảo rằng các công ty không cạnh tranh với nhau để giảm chi phí bằng cách trả lương thấp nhất hoặc khiến người lao động hoạt động trong những điều kiện tồi tệ nhất.

Theo thỏa thuận, hai bên đã cam kết phê chuẩn và thực hiện 8 Công ước cơ bản của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO); tôn trọng, thúc đẩy và thực hiện hiệu quả các nguyên tắc của ILO liên quan đến các quyền lao động; thực hiện Thỏa thuận Paris về khí hậu, cũng như các thỏa thuận môi trường quốc tế khác; ủng hộ việc bảo tồn và quản lý bền vững động vật hoang dã, đa dạng sinh học, lâm nghiệp và thủy sản…

Việt Nam đã đạt được tiến bộ về các cam kết này bằng cách phê chuẩn Công ước ILO 98 về thương lượng tập thể tháng 6/2019 và Công ước ILO 105 về lao động cưỡng bức vào tháng 6/2020. Việt Nam cũng đã thông qua Bộ luật Lao động sửa đổi vào tháng 11/2019 và xác nhận rằng sẽ phê chuẩn một số Công ước cơ bản còn lại của ILO vào năm 2023.

Hiệp định EVFTA cũng có liên kết về thể chế và pháp lý với Thỏa thuận Hợp tác và Đối tác EU-Việt Nam, cho phép hành động thích hợp trong trường hợp vi phạm nghiêm trọng quyền con người.

Cũng theo Modern Diplomacy, Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn thứ 2 của EU trong ASEAN, sau Singapore, với kim ngạch thương mại trị giá 45,5 tỷ Euro trong năm 2019 và thương mại dịch vụ khoảng 4 tỷ Euro vào năm 2018. Các mặt hàng xuất khẩu chính của EU sang Việt Nam là sản phẩm công nghệ cao như máy móc và thiết bị điện, máy bay và dược phẩm. Các mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam sang EU là sản phẩm điện tử, giày dép, dệt may và quần áo, cũng như cà phê, gạo, hải sản và đồ nội thất.

EVFTA là hiệp định thương mại tự do thứ 2 EU ký kết với một quốc gia thành viên ASEAN, sau thỏa thuận với Singapore; là một mốc quan trọng trong mối quan hệ của EU với châu Á, cùng với các thỏa thuận với Nhật Bản và Hàn Quốc./.