Đưa Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án vào cuộc sống

– Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án (luật) được Quốc hội thông qua ngày 16/6/2020, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2021. Để triển khai luật, Tòa án Nhân dân (TAND) hai cấp trong tỉnh đã thực hiện nhiều biện pháp thiết thực, qua đó góp phần giải quyết tranh chấp, hạn chế khiếu kiện.

Nếu như trước đây, khi luật chưa được triển khai thi hành, các vụ việc đều được đưa ra phiên tòa xét xử thì nay, hòa giải, đối thoại đã trở thành một lựa chọn cho đương sự đối với những vụ việc đủ điều kiện tiến hành hòa giải, đối thoại. Hòa giải, đối thoại là phương thức tiền tố tụng giúp giải quyết các tranh chấp mà không phải mở phiên tòa xét xử, qua đó tiết kiệm chi phí, thời gian, công sức của đương sự, Nhà nước; góp phần giữ gìn ổn định trật tự xã hội.

Đội thi huyện Văn Quan tham dự cuộc thi Kỹ năng thẩm phán và hoà giải viên trong áp dụng thực hiện Luật hoà giải, đối thoại
tại Toà án năm 2021 (Ảnh chụp tháng 3/2021)

Tháng 4/2021, TAND huyện Văn Quan tiếp nhận đơn khởi kiện của chị L.T.V (xã Yên Phúc) đối với anh H.V.T về việc ly hôn. Xét thấy vụ việc đủ điều kiện hòa giải, đối thoại tại tòa án, TAND huyện Văn Quan đã gửi thông báo tới người khởi kiện về quyền lựa chọn hòa giải và lựa chọn hòa giải viên (HGV).

Ngày 7/5/2021, phiên hòa giải, đối thoại tại TAND huyện Văn Quan được tiến hành. Sau khi HGV phân tích, thuyết phục, chị V và anh T đã hóa giải mâu thuẫn, chị V rút đơn khởi kiện ly hôn, hai anh chị về chung sống đoàn tụ. Bà Đàm Thị Liên, HGV giải quyết vụ việc cho biết: Trước khi hòa giải, tôi nghiên cứu kỹ hồ sơ vụ việc, trong quá trình hòa giải, tôi trò chuyện, nắm bắt nguyện vọng của hai bên. Từ đó, phân tích đúng sai, khuyên giải lý lẽ, phân tích hậu quả của việc ly hôn. Do đó, vụ việc đã được hòa giải thành. Từ tháng 1/2021 đến nay, tôi đã tham gia hòa giải 8 vụ việc, trong đó có 5 vụ thành công.

TAND huyện Văn Quan hiện có 3 HGV và là đơn vị tiêu biểu trong thực hiện luật. Từ 1/1/2021 đến 15/7/2021, đơn vị đã tiếp nhận 25 đơn yêu cầu hòa giải đối thoại trong tổng số 47 đơn đủ điều kiện hòa giải, đạt 53,2% (cao nhất toàn tỉnh); trong đó, hòa giải thành 18/25 vụ việc, đạt tỷ lệ 72%.

Không chỉ TAND huyện Văn Quan, TAND hai cấp đều quan tâm thực hiện luật. Ông Phạm Văn Tuệ, Phó Chánh án TAND tỉnh cho biết: Để chuẩn bị cho việc triển khai khi luật có hiệu lực thi hành, cuối năm 2020, TAND tỉnh đã tiến hành tuyển chọn HGV và dự thảo quy chế, quy trình hòa giải, đối thoại, đồng thời, chỉ đạo TAND các huyện, thành phố xây dựng quy chế hòa giải, đối thoại phù hợp với tình hình thực tiễn của đơn vị; bố trí đầy đủ phòng hòa giải, đối thoại tại tòa án, phòng làm việc của HGV; trang bị đầy đủ máy tính, máy in, các biểu mẫu, sổ nghiệp vụ tạo điều kiện cho HGV thực hiện nhiệm vụ. Các đơn vị quan tâm lựa chọn, bồi dưỡng HGV. Tháng 12/2020, TAND tối cao đã tổ chức lớp bồi dưỡng trực tuyến cho các đối tượng được lựa chọn là HGV, tại Lạng Sơn, 100% HGV được triệu tập tham gia đầy đủ và được cấp chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ hòa giải, đối thoại.

Phiên hòa giải, đối thoại vụ án dân sự tại TAND thành phố Lạng Sơn

Hiện nay, toàn tỉnh có 27 HGV, là những người được lựa chọn kỹ lưỡng, tốt nghiệp đại học trở lên, phần lớn nguyên là lãnh đạo các cơ quan, đoàn thể; am hiểu về pháp luật, có kỹ năng vận động, hòa giải.

Ông Dương Xuân Tĩnh, Chánh án TAND thành phố cho biết: Thực hiện luật, chúng tôi đã xây dựng và ban hành quy chế hòa giải, lựa chọn được 4 HGV. Trong quá trình hòa giải, chúng tôi chỉ đạo thẩm phán, HGV phối hợp để đảm bảo tiến độ và chất lượng hòa giải. Đồng thời, yêu cầu cán bộ tiếp công dân của tòa chủ động, tích cực phổ biến, tuyên truyền các quy định của luật nhằm đảm bảo 100% công dân nộp đơn khởi kiện, đơn yêu cầu được tiếp cận với những quy định mới.

Đáng chú ý, để góp phần nâng cao chất lượng HGV, tháng 3/2021, TAND tỉnh đã tổ chức cuộc thi “Kỹ năng thẩm phán và HGV trong áp dụng thực hiện Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án”, qua đó, thẩm phán, HGV được trao đổi kinh nghiệm, nâng cao kiến thức, kỹ năng trong quá trình thực hiện hoà giải theo luật định.

Đến thời điểm này, cơ bản các đơn vị TAND hai cấp trong tỉnh đã thực hiện đúng quy định trong quá trình thi hành luật. Tuy nhiên, do luật mới ban hành và triển khai nên các đơn vị còn lúng túng. Vì vậy, tháng 7 vừa qua, TAND tỉnh đã tổ chức sơ kết thực hiện luật để tạo điều kiện cho các HGV trao đổi, chia sẻ những kinh nghiệm nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.

Bằng nhiều việc làm cụ thể, TAND hai cấp đã dần đưa luật vào cuộc sống. Từ ngày 1/1/2021 đến 15/7/2021, TAND hai cấp tiếp nhận xử lý 1.283 đơn, trong đó có 277/1.283 đơn đương sự yêu cầu hòa giải, đối thoại (chiếm tỷ lệ 21,6%); hòa giải thành công 83 đơn, đạt 30%