Cuộc đua gay cấn

Quốc hội Nhật Bản đã ấn định thời điểm bầu thủ tướng mới vào ngày 1-10 tới, sau cuộc tranh cử lãnh đạo Đảng Dân chủ Tự do (LDP) vào ngày 27-9. Với 9 ứng viên tranh cử, cuộc bầu cử sắp tới của LDP được dự báo vô cùng gay cấn. Người giành chiến thắng sẽ gần như chắc chắn trở thành Thủ tướng Nhật Bản.

Cuộc đua lớn ở LDP

Cuộc bỏ phiếu bầu chọn người đứng đầu LDP đóng vai trò quan trọng, bởi Đảng LDP đã cầm quyền gần như liên tục trong nhiều thập kỷ, nắm giữ đa số trong Quốc hội, vì vậy, người chiến thắng trong cuộc bầu cử nội bộ đảng về cơ bản được bảo đảm sẽ trở thành thủ tướng. Trong cuộc bầu cử lãnh đạo LDP, mỗi người trong số 367 nghị sĩ của LDP sẽ bỏ phiếu và 367 phiếu bầu khác sẽ được xác định dựa trên ý nguyện của các thành viên cấp cơ sở và những người ủng hộ đảng.

Cuộc bầu cử Chủ tịch LDP lần này ghi nhận số lượng ứng cử viên đông kỷ lục kể từ năm 1972, vượt xa con số 5 ứng cử viên tại các cuộc bầu cử Chủ tịch LDP hồi năm 2008 và năm 2012. 9 ứng cử viên đang chạy đua chức Chủ tịch LDP, gồm: Nữ Bộ trưởng An ninh kinh tế Sanae Takaichi, 63 tuổi; cựu Tổng thư ký LDP Shigeru Ishiba, 67 tuổi; cựu Bộ trưởng Môi trường Shinjiro Koizumi, 43 tuổi, con trai của cựu Thủ tướng Junichiro Koizumi; cựu Bộ trưởng An ninh Kinh tế Takayuki Kobayashi, 49 tuổi; nữ Bộ trưởng Ngoại giao Yoko Kamikawa, 71 tuổi; Bộ trưởng Bộ Chuyển đổi số Taro Kono, 61 tuổi; Tổng thư ký LDP Toshimitsu Motegi, 68 tuổi; Chánh văn phòng Nội các Yoshimasa Hayashi, 63 tuổi và cựu Chánh Văn phòng Nội các Katsunobu Kato, 68 tuổi.

Các cuộc thăm dò cho thấy, có 3 ứng cử viên hàng đầu trong số 9 ứng cử viên kế nhiệm ông Kishida làm người đứng đầu LDP, đó là bà Takaichi, ông Shigeru và ông Koizumi. Hiện bà Takaichi đang nhận được mức tín nhiệm cao nhất cho việc trở thành thủ tướng tiếp theo của Nhật Bản. Bà Takaichi luôn tự coi mình là người kế nhiệm Abe Shinzo, khẳng định ưu tiên hàng đầu khi trở thành Chủ tịch là cải cách LDP, đồng thời sẽ xử lý vụ vấn đề tài trợ chính trị.

Trong khi đó, ông Ishiba nhấn mạnh việc tạo ra một cơ chế an ninh tập thể ở châu Á là nhu cầu “cấp bách”. Ông Ishiba cho rằng, Nhật Bản cần cải thiện năng lực phòng thủ và tăng chi tiêu quốc phòng. Còn cựu Bộ trưởng Môi trường Koizumi cam kết tăng cường tính minh bạch liên quan đến hoạt động gây quỹ chính trị của đảng và cải cách thị trường lao động.

Mặc dù cả 3 ứng cử viên trên đều tương đối được yêu thích trong các cuộc thăm dò nhưng tỷ lệ ủng hộ dành cho họ thực tế chỉ dưới 30%. Nếu đắc cử, ông Koizumi sẽ là thủ tướng trẻ nhất từ trước đến nay của đất nước mặt trời mọc, còn bà Takaichi sẽ là nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản.

Những thách thức chông gai phía trước

Trong bối cảnh người dân đang mất dần niềm tin vào đảng cầm quyền LDP, các vấn đề kinh tế khó giải quyết, tình trạng già hóa dân số... dù cho ứng cử viên nào giành được ghế Chủ tịch LDP và có thể trở thành thủ tướng tiếp theo của Nhật Bản thì tương lai chính trị của người đó cũng sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức.

Về đối ngoại, tân Thủ tướng Nhật Bản phải tiếp tục thúc đẩy quan hệ đồng minh với Mỹ. Chính sách đối ngoại tương lai của Mỹ sẽ thay đổi rất nhiều sau cuộc bầu cử diễn ra vào tháng 11 tới, phụ thuộc vào việc ông Donald Trump hay bà Kamala Harris trở thành tổng thống. Bên cạnh đó, tân Thủ tướng Nhật Bản cũng phải giải quyết mối quan hệ với các nước trong khu vực.

Về đối nội, trong vai trò là Chủ tịch LDP, tân thủ tướng sẽ phải giành lại lòng tin của cử tri sau vụ bê bối quỹ chính trị khiến nhiều phái của đảng giải tán. Bên cạnh đó, Thủ tướng tương lai sẽ phải giải quyết những vấn đề lớn tồn tại bấy lâu nay, như: Quản lý và bảo đảm ngân sách để chi trả cho một xã hội đang già hóa nhanh chóng, làm chậm hoặc đảo ngược tỷ lệ sinh ngày càng giảm, đưa đất nước thoát khỏi hàng thập kỷ giảm phát, theo đuổi các nỗ lực thúc đẩy quản trị doanh nghiệp và đầu tư vào các doanh nghiệp Nhật Bản, đưa nền kinh tế vào một quỹ đạo tăng trưởng vững chắc.

Để giải quyết được những thách thức trên, theo Nozomi Yamazaki, Giáo sư lý thuyết chính trị tại Đại học Chuo ở Nhật Bản, tân Thủ tướng Nhật Bản phải mạnh dạn tiến hành đổi mới ngay từ trong nội bộ LDP, đồng thời giải quyết nhanh chóng những vấn đề mang tính sống còn của đất nước.