Công ước 98: Người lao động hưởng lợi gì?

Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh trình bày Tờ trình của Chủ tịch nước

Quốc hội quyết định gia nhập Công ước 98

Trình bày Tờ trình của Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh cho biết, Công ước này được ILO thông qua từ năm 1949, đến nay đã có 165/187 quốc gia là thành viên của ILO gia nhập Công ước này.

Trong bối cảnh Việt Nam đang tăng cường hội nhập quốc tế, thực hiện CNH-HĐH đất nước, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, việc gia nhập Công ước 98 là rất cần thiết và có ý nghĩa trên tất cả các mặt chính trị, pháp lý, kinh tế-xã hội.

Theo đó, Công ước 98 có 3 nội dung cơ bản sau: (1) Bảo vệ người lao động và công đoàn trước các hành vi phân biệt đối xử chống công đoàn của người sử dụng lao động; (2) Bảo vệ tổ chức của người lao động không bị can thiệp, thao túng bởi người sử dụng lao động; (3) Những biện pháp thúc đẩy thương lượng tập thể tự nguyện, thiện chí.

Về các quyền và nghĩa vụ phát sinh từ Công ước 98 đối với Việt Nam, Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh cho biết, đối tượng hưởng lợi chủ yếu là người lao động như tiền lương và điều kiện lao động tốt hơn thông qua thương lượng tập thể được thực hiện một cách thực chất và hiệu quả.

Bên cạnh đó, người sử dụng lao động cũng được hưởng lợi do thương lượng tập thể thực chất, góp phần đưa ra các biện pháp ổn định và phát triển lực lượng lao động có chất lượng, tăng năng suất lao động, hạn chế và phòng ngừa tranh chấp lao động, xây dựng quan hệ lao động hài hòa và ổn định.

Về các nghĩa vụ phát sinh, Tờ trình của Chủ tịch nước cho biết, Việt Nam cần hoàn thiện pháp luật và có những biện pháp phù hợp, hiệu quả để đáp ứng yêu cầu của Công ước 98 về chống phân biệt đối xử, chống can thiệp và thao túng đối với công đoàn và thúc đẩy thương lượng tập thể tự nguyện hiệu quả và thực chất.

Sau khi gia nhập Công ước, Việt Nam có nghĩa vụ tuân thủ báo cáo định kỳ (3 năm lần) hoặc báo cáo đột xuất về các biện pháp đã tiến hành để tạo hiệu lực cho các điều khoản của Công ước theo quy định tại Điều 22, Điều lệ của ILO.

“Việc Việt Nam gia nhập Công ước 98 sẽ tiếp tục khẳng định, cụ thể hoá đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, không trái với quy định của Hiến pháp, bảo đảm nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ quốc gia, không sử dụng hoặc de doạ dùng vũ lực, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, bình đẳng, cùng có lợi và những nguyên tắc cơ bản khác của pháp luật quốc tế, bảo đảm lợi ích quốc gia, dân tộc”, Phó Chủ tịch Đặng Thị Ngọc Thịnh nói.

Theo Tờ trình của Chủ tịch nước và Báo cáo thuyết minh của Chính phủ, nội dung Công ước số 98 liên quan đến Bộ luật Lao động năm 2012, Luật Công đoàn năm 2012, Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015, Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Qua rà soát việc gia nhập Công ước số 98, cần phải sửa đổi, bổ sung một số quy định của Bộ luật Lao động năm 2012 và 02 Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết liên quan.

Bộ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung trình bày Báo cáo thuyết minh của Chính phủ

Nền tảng cho sự vận hành của thị trường lao động tại Việt Nam

Báo cáo thuyết minh của Chính phủ do Bộ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ cho biết: Trong nền kinh tế thị trường, tiền lương và điều kiện lao động của người lao động được thực hiện dựa trên thỏa thuận giữa người sử dụng lao động và tập thể người lao động, do vậy điều quan trọng là cần thúc đẩy thương lượng tập thể một cách thực chất và hiệu quả, nhất là thương lượng tập thể về tiền lương, nhằm xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ. Gia nhập và thực hiện Công ước 98 chính là thể chế hóa chủ trương của Đảng tại Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 21/5/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về cải cách chính sách tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang và người lao động trong doanh nghiệp.

Về việc sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ, ban hành văn bản quy phạm pháp luật để thực hiện Công ước 98, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhấn mạnh: Về cơ bản, các quy định của pháp luật Việt Nam tương thích với các quy định của Công ước số 98. Quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành chỉ còn một số quy định của Bộ luật Lao động về một nội dung là bảo đảm tính tự nguyện trong thương lượng tập thể là chưa hoàn toàn tương thích với Công ước số 98, cần được sửa đổi, bổ sung khi gia nhập Công ước 98. Những nội dung có liên quan đến vấn đề này đều đã được đưa vào dự án Bộ luật Lao động (sửa đổi).

Đề cập đến tác động của Công ước 98, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết: Việc gia nhập và triển khai thực hiện Công ước số 98 sẽ tạo ra cơ sở pháp lý cho người lao động và người sử dụng lao động tiến hành thương lượng tập thể về tiền lương và xác lập các điều kiện lao động khác trong quan hệ lao động như làm thêm giờ, bữa ăn giữa ca và các chế độ phúc lợi khác… Đây chính là nền tảng cho sự vận hành của thị trường lao động tại Việt Nam phù hợp với quy luật khách quan của kinh tế thị trường, giúp cho sự phát triển đi theo đúng hướng, tiến tới xây dựng quan hệ lao động hiện đại ở Việt Nam.

Trên cơ sở đó, cơ quan thẩm tra kiến nghị Quốc hội xem xét, quyết định gia nhập Công ước 98 nhằm thể hiện quyết tâm chính trị, phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về hội nhập quốc tế trong lĩnh vực lao động.

Đồng thời, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành tiếp tục rà soát, nội luật hóa bảo đảm tính tương thích, phù hợp giữa các nội dung Công ước số 98 với dự án Bộ luật Lao động (sửa đổi) và các văn bản pháp luật khác có liên quan.

Xây dựng đề án nhằm triển khai có lộ trình, sự phân công, phối hợp từng công việc cụ thể, cần quan tâm công tác tuyên truyền, phổ biến nội dung Công ước số 98 đến các ngành, các cấp, doanh nghiệp, người dân, nhất là các chủ thể chịu tác động trực tiếp như tổ chức công đoàn Việt Nam, doanh nghiệp, các hiệp hội ngành nghề và người lao động.

Đồng thời, Ủy ban Đối ngoại cũng khuyến nghị xây dựng kế hoạch sớm gia nhập 2 Công ước cơ bản còn lại của ILO: Công ước số 87 “về quyền tự do hiệp hội và về việc bảo vệ quyền được tổ chức” và Công ước số 105 “về xóa bỏ lao động cưỡng bức hoặc bắt buộc”.

Đề nghị Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam nghiên cứu sớm trình sửa đổi, bổ sung Luật Công đoàn năm 2012 để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với các quy định mới được sửa đổi, bổ sung trong Bộ luật Lao động năm 2012.

Theo Chinhphu