Con đường phục hồi đầy thách thức của “đất nước Cầu vồng”

Ngân hàng Thế giới (WB) đã phê duyệt khoản vay 750 triệu USD hỗ trợ Nam Phi ứng phó đại dịch Covid-19 và thúc đẩy kinh tế. Nền kinh tế lớn hàng đầu châu Phi đứng trước những thách thức không nhỏ để phục hồi trở lại.

Hàng loạt biện pháp phong tỏa và các quy định phòng, chống dịch Covid-19 đã gây thiệt hại cho nền kinh tế Nam Phi, làm tăng tỷ lệ lạm phát lên mức kỷ lục 34,9% trong quý III/2021. Khoản cho vay lần này của WB là nhằm bảo vệ người nghèo và những người dễ bị tổn thương tại Nam Phi, do những tác động tiêu cực của đại dịch đối với kinh tế, xã hội, đồng thời hỗ trợ sự phục hồi kinh tế bền vững.

Báo cáo rủi ro toàn cầu 2022 của Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) đã nêu những rủi ro lớn nhất đối với Nam Phi. Nước này thuộc nhóm 31 quốc gia, trong đó có Argentina, Pháp, Đức và Mexico (đều thuộc G20), đối mặt nguy cơ cao chung quanh vấn đề “xói mòn liên kết xã hội”. Đây là nguy cơ trở nên tồi tệ nhất trên toàn cầu kể từ khi bắt đầu cuộc khủng hoảng Covid-19 và được coi là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với thế giới trong mọi thời đại (ngắn hạn, trung hạn và dài hạn).

Xói mòn liên kết xã hội là một trong những mối đe dọa có khả năng gây thiệt hại lớn nhất trong 10 năm tới đối với 31 nước trong danh sách này. Bất bình đẳng về kinh tế, chính trị, công nghệ và giữa các thế hệ vốn đã là thách thức đối với các xã hội ngay cả trước khi chênh lệch thu nhập tăng lên do đại dịch. Nghiên cứu của WB cho thấy, những chênh lệch này sẽ còn gia tăng. Năm 2021, ước tính 20% dân số thế giới giàu có nhất sẽ phục hồi được một nửa thiệt hại do đại dịch, trong khi 20% nghèo nhất sẽ mất thêm 5% thu nhập.

Trong khi đó, một báo cáo riêng của WB cho thấy, tăng trưởng GDP của Nam Phi dự kiến sẽ ở mức 2,1% vào năm 2022 và 1,5% vào năm 2023, trong bối cảnh tăng trưởng toàn cầu và khu vực đang giảm tốc. WB ước tính, nền kinh tế Nam Phi tăng trưởng 4,6% trong năm 2021, sau khi giảm 6,4% vào năm 2020, phản ánh sự phục hồi mạnh mẽ trong các lĩnh vực khai khoáng, sản xuất và dịch vụ. Sự phục hồi chậm hơn của kinh tế Nam Phi trong nửa cuối năm 2021 do dịch Covid-19 bùng phát nghiêm trọng, tình trạng mất điện và gia tăng bất ổn xã hội.

Bất chấp sự phục hồi nêu trên, đại dịch đã làm đảo ngược ít nhất 10 năm thu nhập bình quân đầu người ở một số quốc gia – khoảng một phần ba nền kinh tế trong khu vực, bao gồm Angola, Nigeria và Nam Phi, thu nhập bình quân đầu người năm 2022 được dự báo sẽ thấp hơn so với 10 năm trước. Nhiều thách thức đối với tăng trưởng dài hạn ở Nam Phi đã tồn tại trước Covid-19, bao gồm di chứng của nền tài chính công yếu kém và tốc độ chậm trong thực hiện các cải cách cần thiết để thúc đẩy năng suất và việc làm. Thêm vào đó, nợ chính phủ tăng và chi phí dịch vụ nợ sẽ tiếp tục hạn chế không gian chính sách và cắt giảm chi tiêu công, để lại khoảng trống trong các dịch vụ công và cơ sở hạ tầng thiết yếu, là một trở ngại lớn đối với tăng trưởng tiềm năng mạnh mẽ hơn của quốc gia này.

Tổng thống Cyril Ramaphosa (X.Ra-ma-phô-xa) cam kết chính phủ sẽ nỗ lực phục hồi kinh tế, tạo công ăn việc làm, chống đói nghèo, bảo vệ phụ nữ và trẻ em… đồng thời bày tỏ lạc quan về khả năng phục hồi của nền kinh tế khi chương trình tiêm chủng toàn dân đã mang lại những hiệu quả nhất định ở Nam Phi.