Có nên miễn phạt 2 năm với hộ kinh doanh vi phạm hình thức hóa đơn?

Dư luận đang chú ý trước đề xuất không áp dụng chế tài xử phạt hành chính với các hộ kinh doanh vi phạm quy định về hóa đơn trong khoảng thời gian đầu thực hiện.

Mới đây, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đề xuất không xử phạt vi phạm hóa đơn điện tử trong 2 năm đầu với hộ kinh doanh. Hộ kinh doanh có trách nhiệm khắc phục và nộp số tiền thuế còn thiếu, phát sinh từ các vi phạm.

Đề xuất đưa ra trong bối cảnh các hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng một năm trở lên phải sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế, theo Nghị định 70/2025.

Bàn về vấn đề này - luật sư Trương Quốc Hòe, Trưởng văn phòng luật sư Interla, đoàn luật sư TP Hà Nội - cho biết, đề xuất của VCCI đã chạm đúng “nút thắt” lớn nhất của hộ kinh doanh hiện nay. Đó là tâm lý e ngại và áp lực khi áp dụng hóa đơn điện tử.

Theo luật sư Hòe, hiện nay chúng ta đang có chính sách khuyến khích phát triển kinh tế tư nhân theo đúng tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Vì vậy, việc chuyển đổi từ quản lý thuế khoán hộ gia đình kinh doanh sang khai báo để Nhà nước quản lý là điều hợp lý. Tuy nhiên, thời gian đầu áp dụng, người dân sẽ khó tránh khỏi lúng túng.

Vì vậy nếu không áp dụng chế tài xử phạt hành chính với các hộ kinh doanh vi phạm quy định về hóa đơn trong khoảng 2 năm đầu thì sẽ tạo điều kiện để người dân chuyển đổi dần, từ đó khích lệ các hộ kinh doan nhỏ phát triển thành những hộ kinh doanh lớn hơn.

“Chế tài xử phạt chỉ là hình thức răn đe, việc miễn phạt trong một thời gian nhất định cũng không làm mất đi khoản thu của Nhà nước. Ngược lại sẽ giúp hộ kinh doannh yên tâm triển khai trong thời gian đầu, tránh tình trạng né tránh hoặc đối phó. Nếu xử phạt ngay, nhiều hộ có thể bỏ kinh doanh hoặc tìm cách lách luật, gây nên sự phản tác dụng với mục tiêu quản lý. Vì thế theo tôi, việc miễn phạt 2 năm với hộ kinh doanh vi phạm hình thức hóa đơn là một đề xuất hợp lý”, luật sư Hòe nêu ý kiến.

Tuy nhiên ông Hòe cũng lưu ý rằng việc miễn phạt cần đi kèm nghĩa vụ khắc phục sai sót và nộp đủ thuế phát sinh để bảo đảm nguyên tắc “hỗ trợ nhưng không buông lỏng”. Cơ quan thuế nên đóng vai trò như “người hướng dẫn” thay vì “người xử phạt” trong 2 năm đầu, tập trung rà soát, phát hiện và hướng dẫn sửa lỗi, giúp hộ kinh doanh hiểu và tuân thủ quy trình.

"Điểm mấu chốt là sau thời gian miễn phạt, các hộ đã đủ kiến thức và kỹ năng để thực hiện nghiêm túc. Khi đó, việc siết chế tài sẽ hiệu quả hơn, vừa bảo đảm nguồn thu, vừa giữ tính nghiêm minh của pháp luật”, luật sư Trương Quốc Hòe nói.

Trong khi đó, nêu quan điểm của mình, chuyên gia thuế Nguyễn Văn Được - Tổng Giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn thuế Trọng Tín, Ủy viên thường trực Hội Tư vấn thuế Việt Nam - cơ bản đồng tình với đề xuất của VCCI và cho rằng đây là điều kiện cần nhưng vẫn là chưa đủ nếu thiếu hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo thực tế.

“Chúng ta phải tính đến những trường hợp cụ thể để miễn xử phạt, chẳng hạn những gia đình ở vùng sâu, vùng xa chưa từng sử dụng phần mềm quản lý hóa đơn. Nếu không có hướng dẫn tận nơi hoặc hỗ trợ thiết bị, họ sẽ lúng túng, dẫn đến lỗi lặp lại”, ông Được nói.

Ông Được cũng cho rằng, đã là pháp luật thì phải có tính nghiêm minh, có tính răn đe và cần được triển khai thực hiện nhưng cũng đồng thời cần có chính sách hỗ trợ người dân thực hiện.

“Việc thực hiện các quy định của pháp luật là bắt buộc nhưng trong quá trình thực thi, vướng ở đâu chúng ta phải tháo gỡ ở đó. Phải xem xét ở các góc độ khác nhau như: dân trí chưa tốt, nhận thức pháp luật của người dân chưa tốt, hay quy trình thực hiện khó quá…Rồi người dân cũng cần được hỗ trợ từ các cơ quan thuế để nâng kết quả hiện lên”, ông Được nói.

Ngoài ra, theo ông Được, chúng ta cần thiết lập kênh tư vấn trực tuyến 24/7; tổ chức tập huấn thực hành tại địa phương; kết nối với hội, hiệp hội ngành nghề để hướng dẫn theo nhóm và xem xét hỗ trợ một phần chi phí máy tính tiền, phần mềm kết nối hóa đơn điện tử.

“Chính sách miễn phạt sẽ trở nên bền vững hơn nếu hộ kinh doanh được trang bị kỹ năng và công cụ cần thiết để tự vận hành. Bên cạnh đó, Nhà nước cần có bộ tiêu chí đánh giá sau 2 năm. Cụ thể: tỷ lệ hộ kinh doanh áp dụng thành công, số lỗi giảm bao nhiêu. Nếu làm tốt, sau giai đoạn chuyển tiếp, chúng ta sẽ có một hệ thống hóa đơn điện tử vận hành trơn tru, minh bạch, đồng thời củng cố lòng tin của hộ kinh doanh vào chính sách thuế”, ông Được nói.