Chống ma túy tổng hợp: Cuộc chiến với kẻ... vô hình

Chưa bao giờ nạn buôn bán trái phép chất ma túy tổng hợp, nhất là những chất hướng thần như hàng đá, hồng phiến, thuốc lắc, bột ke… lại bùng nổ và đầy cam go như hiện tại.

Liên tiếp những vụ bắt giữ liên quan đến ma túy tổng hợp trong ba tháng gần đây (từ tháng 4-6/2013) đều là các vụ có quy mô lớn, với đối tượng vận chuyển trái phép hàng ngàn viên ma túy tổng hợp vào Việt Nam.

Như một vị lãnh đạo ngành công an phân tích, ma túy tổng hợp, đặc biệt là các chất hướng thần mới là một mặt hàng siêu lợi nhuận, vì vậy nó trở thành miếng bánh béo bở cho những đối tượng xuất hiện ngày càng nhiều.

Vận chuyển hàng ngàn viên ma túy

Theo tổng kết 6 tháng năm 2013 của Bộ Công an, tình hình tội phạm và tệ nạn ma túy ở Việt Nam có xu hướng gia tăng cả về quy mô, tính chất và mức độ nghiêm trọng, nhất là ở các tuyến, địa bàn trọng điểm.

Đặc biệt, kết quả thu giữ số lượng ma túy tổng hợp qua các năm tại Việt Nam tăng lên đáng kể. Năm 2006 là hơn 36.000 viên, năm 2007 là gần 30.000 viên, năm 2011 khoảng hơn 327.000 viên, năm 2012 là 979.970 viên.

Trong ba tháng gần đây, ngành công an đã bắt giữ được nhiều vụ buôn bán ma túy tổng hợp với số lượng lớn, lên tới hàng ngàn viên.

Điển hình như vụ việc, ngày 9/3, tổ công tác Công an huyện Mộc Châu phối hợp với Công an tỉnh Sơn La đã phát hiện và bắt quả tang hai đối tượng đang vận chuyển trái phép 8.000 viên ma túy tổng hợp.

Ngày 25/3, lực lượng chức năng hai tỉnh Quảng Bình và tỉnh Khăm Muộn (Lào) đã bắt giữ ba đối tượng cùng gần 22.000 viên ma túy tổng hợp tại khu vực biên giới khi chúng đang trên đường vận chuyển vào Việt Nam để tiêu thụ.

Theo đánh giá từ Bộ Công an, Việt Nam ngày càng trở thành quốc gia được nhắm đến là nơi vận chuyển ma túy và tiền chất bất hợp pháp với số lượng lớn ra thị trường quốc tế.

Nhiều kẽ hở

Đề cập đến công tác đấu tranh, đại tá Nguyễn Đình Khu – Trưởng phòng phòng ngừa đấu tranh chống tội phạm về tiền chất và ma túy tổng hợp, Cục cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (Bộ Công An) cho biết, cuộc chiến ngăn chặn ma túy tổng hợp, những chất hướng thần mới diễn ra trên ba mặt trận. Đó là việc ngăn chặn việc buôn bán trái phép mặt hàng này từ nước ngoài về, ngăn chặn việc sản xuất ma túy tổng hợp ở trong nước và tập trung đấu tranh với các tổ chức sử dụng trong nước (như nhà hàng, vũ trường, quán karaoke).

Theo đại tá Khu, việc ngăn chặn buôn bán trái phép mặt hàng này quan trọng nhất vẫn là số lượng lớn ma túy từ nước ngoài chảy về Việt Nam qua bốn con đường chính là: hàng không, đường bộ, đường biển và qua đường bưu điện. Việc buôn bán ma túy tổng hợp phức tạp và diễn ra nhiều nhất trên đường bộ.

Nguyên nhân là do Việt Nam có đường biên giới dài và nhiều, gần khu vực Tam giác vàng. Các đối tượng buôn lậu ma túy tổng hợp không đi đường chính ngạch mà đi đường tiểu ngạch, nên lực lượng chức năng như (công an, hải quan, biên phòng) không thể kiểm soát được.

Về việc tập trung đấu tranh với các tổ chức sử dụng, đại tá Khu khẳng định đây là một mặt trận cũng đầy khó khăn. Bởi các tổ chức sử dụng rất phức tạp, vì đó là các vũ trường, quán bar, karaoke, những điểm vui chơi nhạy cảm các đối tượng trẻ thường hay tụ tập. Thêm vào đó, hiện nay việc sử dụng các chất hướng thần như ma túy đá rất đơn giản, không phải là tiếng nhạc ầm ĩ, chỉ cần tiếng nhạc du dương hay hội chơi đó chỉ cần thuê một phòng trong khách sạn rồi chơi ma túy đá. Chính vì sự kín đáo và dễ sử dụng như vậy nên lực lượng chức năng rất khó phát hiện.

Trong công tác đấu tranh với các đối tượng sản xuất ma túy tổng hợp trái phép ở trong nước, thượng tá Bùi Đức Thiêm – Phó trưởng phòng phòng ngừa đấu tranh chống tội phạm về tiền chất và ma túy tổng hợp, Cục cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy cho hay, đây là lĩnh vực còn nhiều gian nan khi những tiền chất ma túy chưa được kiểm soát chặt chẽ, còn nhiều kẽ hở. Vì vậy, gây ra nhiều nguy cơ thất thoát nhiều loại tiền chất, dẫn đến tội phạm về ma túy có thể lợi dụng để sản xuất trái phép ma túy tổng hợp. Cho tới nay, lực lượng chức năng mới chỉ bắt giữ được 17 vụ sản xuất ma túy tổng hợp nhưng ở mức độ nhỏ lẻ, thủ công, manh mún.

Về nguyên liệu sử dụng để chế tạo ra ma túy tổng hợp, thượng tá Thiêm cho biết, hiện nay những tiền chất ma túy được dùng trong quá trình sản xuất ma túy tổng hợp là Pseudoephedrine và Ephedrime. Hai loại tiền chất này được sử dụng phổ biến trong ngành y tế ở dạng thuốc chữa hen, cảm cúm với nhiều loại tên thuốc khác nhau (khoảng 200 biệt dược) như Tiffy flu, Decolgen, Panadol, Paracetamol… và những loại thuốc thông thường tại các nhà thuốc, cơ sở y tế. Các đối tượng sản xuất ma túy tổng hợp mua các thuốc trên, kể cả các thuốc đã hết hạn sử dụng với số lượng lớn, “bóc ra” chiết xuất lấy hai tiền chất ma túy trên.

“Thêm vào đó, ở khâu phân phối các sản phẩm có nguồn gốc từ tiền chất từ các cơ sở, doanh nghiệp sản xuất đến hệ thống đại lý bán buôn, bán lẻ và người mua thì hầu như chưa được kiểm soát. Nguyên nhân là do sự thông thoáng trong cách thức bán hàng và tình trạng buôn bán tiền chất qua đường tiểu ngạch chưa kiểm soát được. Bên cạnh đó, các dụng cụ, thiết bị, phương tiện để sản xuất ma túy tổng hợp đều có thể dễ dàng mua được ở các cửa hàng bán thiết bị, dụng cụ y tế, dụng cụ phòng thí nghiệm hoặc ngoài thị trường,” thượng tá Thiêm cho hay.

Về quy trình công nghệ sản xuất, theo thông tin từ Cục cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, các đối tượng sản xuất ma túy thường là Việt kiều đã có thời gian sống ở nước ngoài mang về. Chúng thường làm theo công nghệ của Cộng hòa Czech, cũng có đối tượng tìm kiếm trên mạng Internet. Địa điểm được chọn nơi sản xuất ma túy tổng hợp chỉ cần khoản1g 20-30 mét vuông. Vì vậy, chúng thường thuê nhà biệt thự, căn hộ chung cư hoặc căn phòng kín đáo, ít người qua lại để che đậy.

Kiểm soát chặt các tiền chất

Ông Thiêm nhận định, thời gian tới, tình hình sản xuất trái phép ma túy tổng hợp ở trong nước dự báo sẽ còn phức tạp và tinh vi hơn, không chỉ ở thành phố lớn mà sẽ lan rộng ra nhiều địa phương.

Để góp phần đấu tranh có hiệu quả với loại tội phạm mới này, Cục cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy kiến nghị lực lượng cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy chủ động phối hợp với các ngành chức năng như Công thương, Hải quan, Y tế làm tốt công tác quản lý tiền chất, hóa chất, đặc biệt là các tiền chất có nguy cơ cao (tiền chất ma túy).

Về việc quản lý các tiền chất, tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết công tác phòng chống AIDS và phòng chống tệ nạn ma túy, mại dâm 6 tháng đầu năm và xác định nhiệm vụ trọng tâm 6 tháng cuối năm vừa tổ chức tại Hà Nội, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, hiện nay tại Việt Nam cho phép nhập khẩu hơn 300 tiền chất, do 4 bộ nhập khẩu. Nhưng tiền chất để tạo được ma túy tổng hợp như Pseudoephedrine thì Bộ Y tế đã cho ngừng nhập khẩu chất này và dùng các chất khác thay thế từ năm 2011 đến nay.

“Hiện nay, theo con đường chính ngạch, Bộ Y tế khuyến cáo dùng các chất khác thay thế để chế tạo ra thuốc cảm, đau đầu, không dùng chất có thể tách ra để chế tạo ra ma túy tổng hợp. Vì vậy, những loại tiền chất hiện nay đang lưu hành trên thị trường là nhập lậu và chủ yếu là nhập khẩu không chính ngạch,” bà Tiến khẳng định.

Bàn về những giải pháp, bà Tiến cho hay, Bộ Y tế sắp ban hành thông tư về quản lý xuất nhập khẩu chất gây nghiện, hướng tâm thần và các tiền chất với những quy định chặt chẽ hơn.

Trong công tác ngăn chặn, bắt giữ các đối tượng nghi sản xuất ma túy tổng hợp, thời gian tới, Cục cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy sẽ đẩy mạnh công tác điều tra, xác minh, thu thập thông tin những người đã có thời gian sinh sống, học tập, công tác ở các nước châu Âu như: Anh, Đức, Cộng hòa Czech, Ba Lan… Những đối tượng trên về nước dài ngày mà không có công ăn việc làm cụ thể, thường xuyên vắng mặt ở nơi cư trú, mua hóa chất, tiền chất hoặc các thuốc tân dược dùng để chữa bệnh hen, cảm cúm với số lượng lớn.

Ông Thiêm cũng nhấn mạnh, thực tế những năm qua cho thấy, việc chứng minh các đối tượng mua bán tiền chất nhằm mục đích sản xuất trái phép chất ma túy rất khó khăn. Đến nay, cơ quan Công an vẫn chưa truy tố được đối tượng nào về hành vi này. Vì vậy, để răn đe và hạn chế tình trạng trên, Cục cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy đề xuất bốn bộ, ngành gồm Công an, Kiểm sát, Tòa án và Tư pháp sớm có văn bản hướng dẫn đối với những hành vi mua bán tiền chất mà các đối tượng không chứng minh được mục đích sử dụng vào việc gì thì sẽ truy tố theo Bộ luật hình sự hoặc phạt hành chính ở mức cao.

Theo ông Thiêm, một trong những nhân tố rất quan trọng trong công tác đấu tranh này là vai trò phát hiện của người dân. Ông Thiêm chỉ rõ, những đối tượng khi sản xuất, điều chế ma túy sẽ tạo ra khói màu trắng đục, màu da cam hoặc màu nâu đỏ, có mùi khó chịu, gây đau đầu, ho, buồn nôn cho những người xung quanh. Bên cạnh đó, chúng còn phải sử dụng nhiều điện, nước do phải tinh chế nhiều lần sản phẩm và thải ra nước màu sánh, lờ đục, nặng mùi có thể làm chết sinh vật. Rác thải thường là vỏ bao, túi, thùng, chai lọ đựng tiền chất, vỉ, vỏ thuốc ho hen, cảm cúm… Vì vậy, người dân nếu thấy có những đối tượng khả nghi như trên thì cần báo cho lực lượng chức năng ngay để điều tra, xác minh./.