Chính sách khuyến sinh cần đồng bộ và toàn diện

Trong dự thảo Luật Dân số, Bộ Y tế vừa đề xuất kéo dài thời gian nghỉ thai sản đối với phụ nữ sinh con thứ hai lên 7 tháng thay vì 6 tháng; đồng thời, đề xuất tạo điều kiện hỗ trợ thuê, mua nhà ở xã hội cho phụ nữ sinh đủ 2 con ở các khu công nghiệp, khu chế xuất và các tỉnh, thành phố có mức sinh thấp. Đây là hai trong số những giải pháp nhằm khuyến khích các cặp vợ chồng sinh con và sinh đủ hai con trước thực trạng tổng tỷ suất sinh thấp hơn mức sinh thay thế và có xu hướng tiếp tục giảm.

Dự báo, nếu mức sinh tiếp tục giảm thì Việt Nam sẽ kết thúc thời kỳ dân số vàng vào năm 2039; quy mô dân số trong độ tuổi lao động đạt đỉnh vào năm 2042 và dân số sẽ tăng trưởng âm sau năm 2054. Hiện nay, chi phí cho việc mang thai, sinh đẻ và nuôi dưỡng trẻ ngày càng cao, dẫn đến áp lực kinh tế cho các cặp vợ chồng trẻ khi thu nhập đa phần chỉ đủ trang trải ở mức cơ bản, nhất là tại các thành phố lớn và chưa có nhà ở cố định. Đây cũng là những yếu tố chính dẫn đến thực trạng nhiều cặp vợ chồng trì hoãn sinh con hoặc chỉ sinh một con.

Nhiều ý kiến cho rằng đối với người phụ nữ, cùng lúc làm tròn bổn phận làm mẹ, làm vợ, vừa phấn đấu cho sự nghiệp là quá áp lực. Kéo dài thời gian nghỉ thai sản tuy có thêm thời gian chăm sóc con nhỏ, nhưng lại kéo theo nỗi lo sự nghiệp bị gián đoạn, thu nhập giảm sút. Thực tế, nhiều trường hợp phụ nữ sau sinh không dùng hết thời gian nghỉ thai sản 6 tháng mà quay trở lại làm việc sớm.

Trong khi đó, ở góc độ chăm sóc và nuôi dạy trẻ, khoảng thời gian 1.000 ngày đầu đời của trẻ được các chuyên gia đánh giá là giai đoạn quan trọng đối với việc phát triển cả về thể chất lẫn tinh thần khi trẻ trưởng thành, có ảnh hưởng lớn đến tương lai của trẻ và xa hơn là của đất nước, của xã hội. Vì vậy, để việc khuyến khích sinh con, duy trì mức sinh thay thế đạt hiệu quả bền vững thì các chính sách cần được triển khai đồng bộ, toàn diện, tạo điều kiện thuận lợi để người phụ nữ vừa bảo đảm công việc, vừa chăm sóc tốt cho con cái.

Mới đây Đảng, Nhà nước ta đã quyết định miễn toàn bộ học phí cho học sinh từ mầm non đến hết trung học phổ thông công lập từ năm học 2025-2026. Một số tỉnh, thành phố có mức sinh thấp cũng thực hiện khen thưởng, hỗ trợ tiền hoặc hiện vật đối với phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi theo Thông tư 01/2021/TT-BYT của Bộ Y tế. Cùng với đó, các chính sách hỗ trợ thuê, mua nhà ở xã hội đối với người thu nhập thấp nếu được thực thi cũng sẽ giúp xóa bỏ nỗi trăn trở “có an cư mới lạc nghiệp” của nhiều cặp vợ chồng trẻ. Đây là những bước đi phù hợp với bối cảnh hiện nay, thể hiện quyết tâm của Đảng, Nhà nước cùng các ban, bộ, ngành, địa phương góp phần quan trọng duy trì, thúc đẩy mức sinh thay thế.

Các giải pháp khuyến sinh đang triển khai và được đề xuất đã dần bao quát hơn, sát với thực tiễn về những mối lo ngại cản trở quyết định sinh con và sinh thêm con của các cặp vợ chồng. Nhưng để đạt hiệu quả bền vững cũng như tận dụng tốt nguồn dân số “vàng”, chúng ta cần nghiên cứu triển khai thêm các chính sách hỗ trợ nhằm giảm chi phí cho việc mang thai, sinh đẻ cũng như chi phí nuôi dạy, chăm sóc trẻ…

Sinh ra những đứa trẻ khỏe mạnh cùng sự giáo dục tri thức và bồi dưỡng phẩm chất cho thế hệ kế cận là những yếu tố quan trọng, phù hợp với mục tiêu nâng cao chất lượng dân số, góp phần tạo ra nguồn nhân lực chất lượng phục vụ đất nước phát triển. Khi các chính sách khuyến sinh có sự đồng bộ, toàn diện và đủ sức hấp dẫn, đúng với thực trạng và nhu cầu thiết thực của các gia đình, những rào cản sẽ được tháo gỡ.