Cầu nối đưa âm nhạc cách mạng cất cánh, bay xa

Có thể khẳng định, các thế hệ nhạc sĩ Việt Nam-những người đã đóng góp cho nền âm nhạc cách mạng Việt Nam hầu hết đều sinh ra và trưởng thành từ Quân đội. Hình tượng của họ là những người lính một vai khoác súng, một tay cầm đàn.

Quân đội có đơn vị nghệ thuật từ trong kháng chiến chống thực dân Pháp. Năm 1951, tại Chiến khu Việt Bắc, Tổng cục Chính trị (TCCT) Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam đã thành lập Tổng đội Văn công thuộc Cục Tuyên huấn, TCCT (nay là Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội). Ngay từ những ngày đầu thành lập, dù còn nhiều khó khăn do chiến tranh nhưng Tổng đội Văn công đã có một dàn nhạc gồm nhiều nhạc công và các nhạc cụ như: Violon, kèn trumpet... Qua hơn 70 năm, lực lượng văn nghệ sĩ hoạt động trong lĩnh vực âm nhạc của Quân đội đã phát triển không ngừng. Hiện nay, với bề dày về đào tạo, trình độ của lực lượng diễn viên, nhạc công, nhạc sĩ sáng tác, chỉ huy của Việt Nam nói chung và Quân đội nói riêng đã đủ chín muồi thì cơ hội để chúng ta có thể thành lập Dàn nhạc giao hưởng Quân đội là nguyện vọng chính đáng của văn nghệ sĩ trong Quân đội.

Xây dựng Dàn nhạc giao hưởng Quân đội-một tổ chức dàn nhạc chuyên nghiệp cao cấp, có tính quốc tế sẽ mang tính đại diện rất lớn cho quốc gia. Tính đại diện tạo cơ hội cho phần lớn chiến sĩ, nghệ sĩ, nhạc công được đào tạo trong môi trường Quân đội và trong các cơ sở lớn như: Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, Nhạc viện TP Hồ Chí Minh... và thu hút các nghệ sĩ được đào tạo ở nước ngoài về nước được thể hiện, cống hiến tài năng. Với âm nhạc giao hưởng-loại hình âm nhạc đỉnh cao, ngoài ý nghĩa đất nước có thêm một dàn nhạc chuyên nghiệp thì Dàn nhạc giao hưởng Quân đội còn có nhiệm vụ quan trọng là đưa được các tác phẩm kinh điển của âm nhạc cách mạng lên sân khấu lớn trong nước và quốc tế. Bởi thực tế, kho tàng âm nhạc của Việt Nam, âm nhạc cách mạng đã và đang có sứ mệnh rất lớn; mặt khác, rất nhiều tác phẩm của các nhạc sĩ tên tuổi đang chờ đợi dàn nhạc giao hưởng “khai phá”. Với những tác phẩm âm nhạc đi cùng năm tháng, thế hệ nghệ sĩ hôm nay và tương lai phải có trách nhiệm giao hưởng hóa những tác phẩm đó để âm nhạc được cất cánh, bay xa và được chuyển tải, lan rộng hơn. Vì chỉ ngôn ngữ âm nhạc giao hưởng mới có thể hòa đồng với công chúng thế giới. Bên cạnh đó, phải tạo ra được những tác phẩm mới dành cho dàn nhạc giao hưởng về truyền thống Quân đội, truyền thống đất nước.

Có thể nói, dàn nhạc giao hưởng sẽ là đơn vị tuyên truyền bằng nghệ thuật tốt nhất về truyền thống của Quân đội cũng như làm cho đời sống văn hóa, văn nghệ trong toàn quân được nâng cao hơn. Đây cũng là nơi phát hiện và thu hút được tài năng trẻ trong các lĩnh vực từ biểu diễn đến phối khí, từ chỉ huy dàn nhạc đến sáng tác... Biểu hiện rõ nhất trong sự chuyên nghiệp của các nghệ sĩ Quân đội ở những chương trình diễn ra thời gian qua, như hòa nhạc “Bài ca thống nhất” kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước diễn ra tại TP Hồ Chí Minh; chương trình giao hưởng nghệ thuật “80 năm-Bản trường ca vang mãi” kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2-9, 80 năm Ngày truyền thống lực lượng Công an nhân dân, 80 năm Ngày truyền thống ngành ngoại giao diễn ra tại Nhà hát Hồ Gươm (Hà Nội) tối 1-8-2025 được đánh giá cao về chất lượng. Chương trình lồng ghép được tác phẩm của Việt Nam và tác phẩm quốc tế, qua đó càng thấy rõ tính chất hòa nhập quốc tế bằng ngôn ngữ âm nhạc được các nghệ sĩ Quân đội thể hiện, phát huy.

Việc Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, TCCT QĐND Việt Nam chủ trương thành lập Dàn nhạc giao hưởng Quân đội trong dịp kỷ niệm 80 năm thành lập nước là nhiệm vụ thiết thực, có ý nghĩa định hướng phát triển nền âm nhạc chuyên nghiệp của Quân đội trong tương lai.

Là những người hoạt động nghệ thuật, chúng tôi đánh giá rất cao và rất trân trọng kế hoạch có tính chiến lược của QĐND Việt Nam trong việc xây dựng Dàn nhạc giao hưởng Quân đội. Cùng với việc thành lập tổ chức âm nhạc có quy mô lớn như thế, cần thiết xây dựng những thiết chế văn hóa để dàn nhạc có đủ điều kiện tập luyện, biểu diễn và thu hút khán giả. Ở đây, chúng ta phải nghĩ tới tương lai xa, đó là việc phải có nhà hát dành riêng cho dàn nhạc giao hưởng để các nghệ sĩ, nhạc công, người sáng tác có không gian nghệ thuật chuyên nghiệp phục vụ tập luyện, dàn dựng, sáng tác, trao đổi kinh nghiệm biểu diễn, tập huấn quốc tế...