Cần tự chủ công nghệ sản xuất chip trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia

Hiện nay, chíp không chỉ là sản phẩm công nghệ mà là yếu tố cấu thành chủ quyền quốc gia. Với chiến lược tập trung và đầu tư dài hạn, Việt Nam hoàn toàn có thể tự chủ ở những phân khúc trọng yếu, đảm bảo an ninh công nghệ và nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Phải làm chủ công nghệ lõi từ thiết kế, sản xuất đến thương mại

Tại tọa đàm "Đảm bảo an ninh và tự chủ công nghệ sản xuất chip của Việt Nam trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia" tổ chức tại Hà Nội mới đây, ông Trần Kim Chung, Chủ tịch Hội đồng quản trị CT Group (doanh nghiệp đã khởi công mở rộng nhà máy chip do người Việt sở hữu và vận hành, đặt mục tiêu sản xuất 100 triệu chip/năm vào năm 2027) cho rằng, chúng ta đang ở trong một quá trình chuyển đổi số mạnh mẽ diễn ra với tốc độ chưa từng có, vì vậy chúng ta cần phải có một tầm nhìn cao hơn.

Đó là làm chủ được các công nghệ lõi từ thiết kế, sản xuất cho đến thương mại hóa chip bán dẫn; cần phải tạo ra những sản phẩm Made by Vietnam để phục vụ cả dân sinh, quốc phòng, an ninh và tham gia cạnh tranh bình đẳng trên thị trường thế giới.

Và hơn hết, chúng ta cần phải xây dựng được một nền công nghiệp bán dẫn độc lập, tự chủ và mạnh mẽ, đặt nền móng cho công nghệ cao, đặt nền móng cho tự chủ quốc gia. Chỉ khi đó, Việt Nam mới có thể thực sự trở thành Trung tâm bán dẫn mới của Đông Nam Á, vừa phục vụ cho quốc gia, vừa cung ứng cho thế giới.

Đại tá, Tiến sĩ Lê Hải Triều, Viện trưởng Viện Kỹ thuật điện tử nghiệp vụ, Cục Công nghiệp an ninh, Bộ Công an nhận định, hiện nay, một số doanh nghiệp trong nước đã làm tốt khâu thiết kế vi mạch. Tuy nhiên, việc sản xuất vẫn phải thực hiện ở nước ngoài, kéo theo rủi ro lớn về chi phí và an ninh.

Đại tá, Tiến sĩ Lê Hải Triều cũng cho biết, Bộ Công an đã xây dựng Đề án về "Xây dựng công nghiệp an ninh trong kỷ nguyên phát triển, vươn mình của dân tộc" với mục tiêu đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045.

Cụ thể, mục tiêu đến năm 2030, nghiên cứu, làm chủ, ứng dụng một số công nghệ chip và vi mạch bán dẫn, robot và tự động hóa, sinh học, hóa học, vật liệu tiên tiến, công nghệ phục vụ công tác bảo đảm an ninh, trật tự.

Bộ Công an giao Viện Kỹ thuật điện tử nghiệp vụ, Cục Công nghiệp an ninh chủ trì xây dựng đề án "Nghiên cứu, phát triển và chuyển giao công nghệ để làm chủ công nghệ vi mạch bán dẫn bảo đảm quốc phòng, an ninh", dự kiến trình Thủ tướng Chính phủ trong năm 2025.

Cần liên minh chiến lược

Để thúc đẩy tự chủ công nghệ lõi cho chuyển đổi số bền vững, các chuyên gia cho rằng, cần kết nối giới nghiên cứu, nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp công nghệ.

Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã nêu ra nhiệm vụ, các cơ quan cần có cơ chế khuyến khích mua sắm công đối với các sản phẩm hàng hóa là kết quả nghiên cứu khoa học do các doanh nghiệp trong nước tạo ra. Đây là một định hướng chiến lược.

Theo ông Trần Kim Chung, để thực hiện được Nghị quyết 57-NQ/TW, chúng ta cần một liên minh chiến lược giữa nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp, tức là mô hình ba nhà.

"Hiện nay chúng ta đã và đang bắt đầu làm khá tốt vai trò của mô hình ba nhà… Tuy nhiên, để phát triển được chip rất gian nan. Để thiết kế được một con chip bình thường mất khoảng 2 năm. Nếu chúng ta đồng loạt làm tất cả các loại chip cần thiết từ bây giờ thì đến 2027, chúng ta sẽ có chip Made by Việt Nam. Trong khi đó, quá trình chuyển đổi số ở nước ta đang có những tiến độ rất lớn. Vì vậy, chúng ta tiết kiệm được giờ nào, quý giờ đó".

Theo PGS. TS Phạm Bảo Sơn, Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội, việc gắn kết nhà trường với doanh nghiệp, tri thức với thực tiễn, nghiên cứu với sản xuất, đào tạo với thị trường lao động chất lượng cao là một chiến lược nhằm hiện thực hóa tinh thần "Đồng hành – Sáng tạo – Phát triển".

Với 42 phòng thí nghiệm trọng điểm, gần 20 viện nghiên cứu và trung tâm khoa học công nghệ có khả năng triển khai các dự án lớn, giải quyết các bài toán chiến lược của Việt Nam, Đại học Quốc gia Hà Nội đã và đang tiên phong trong thực hiện các nghị quyết chiến lược của Trung ương, đặc biệt là Nghị quyết số 57 về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Ngay tại tọa đàm này, Đại học Quốc gia Hà Nội cùng với CT Group đã thống nhất hợp tác trên bốn trụ cột. Đó là đào tạo nhân lực chất lượng cao, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ, khởi nghiệp - đổi mới sáng tạo và trách nhiệm xã hội.

Một cơ sở đào tạo với bề dày học thuật – nghiên cứu khoa học kết hợp với một tập đoàn kinh tế đa ngành tiên phong trong công nghệ cao, đô thị thông minh, công nghiệp bán dẫn và năng lượng mới, được kỳ vọng sẽ kiến tạo những giá trị mới, góp phần nâng cao năng lực công nghệ quốc gia, đảm bảo an ninh và tự chủ công nghệ chip bán dẫn, thực hiện thành công mục tiêu chuyển đổi số quốc gia.

Hiện, Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển dịch cơ cấu kinh tế mang tính chiến lược, chuyển từ mô hình tăng trưởng dựa chủ yếu vào lao động giá rẻ, gia công, lắp ráp và khai thác tài nguyên sang mô hình tăng trưởng mới, lấy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực then chốt.

Theo đó, chip hiện nay không chỉ là sản phẩm công nghệ mà còn là yếu tố cấu thành chủ quyền quốc gia. Một đất nước không làm chủ mạch tích hợp sẽ đối diện với rủi ro, bị động và phụ thuộc. Với chiến lược tập trung và đầu tư dài hạn, Việt Nam hoàn toàn có thể tự chủ ở những phân khúc trọng yếu, đảm bảo an ninh công nghệ và nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.