Tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên ngày càng tăng

- Tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn ngày càng có dấu hiệu tăng cao. Trước thực trạng này, ngành y tế cần đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của người dân về sinh con thứ 3 để hướng đến nâng cao chất lượng dân số.

Trong 8 tháng đầu năm 2025, trên địa bàn tỉnh có 677/4.812 trẻ sinh ra là con thứ 3 trở lên, chiếm tỷ lệ 14%.

Chị Hoàng Thị Miền, cán bộ chuyên trách Dân số xã Khánh Khê cho biết: Trong 8 tháng đầu năm 2025, toàn xã có 21/87 trẻ sinh ra là con thứ 3 trở lên, chiếm tỷ lệ 24,1%, tăng mạnh so với cùng kỳ năm trước (8 tháng đầu năm 2024 là 19,8%). Điều này cho thấy tình trạng sinh con thứ 3 trở lên vẫn còn diễn biến phức tạp. Nguyên nhân chủ yếu là do một bộ phận người dân vẫn giữ quan niệm “đông con cho vui nhà, nhiều con để nương tựa khi về già”, hoặc mong muốn sinh thêm con để đủ nếp, đủ tẻ.

Cũng theo chị Miền, mặc dù đội ngũ cộng tác viên dân số đã tích cực đến từng thôn bản để tuyên truyền, vận động các gia đình chỉ nên dừng lại ở 2 con, tổ chức nhiều buổi truyền thông lồng ghép trong các cuộc họp thôn, sinh hoạt hội, đoàn thể… nhưng hiệu quả tác động vẫn chưa thật sự mạnh mẽ.

Bên cạnh đó, một trong những nguyên nhân khiến tình trạng sinh con thứ 3 có xu hướng gia tăng là do từ ngày 20/3/2025, theo Hướng dẫn số 15-HD/UBKTTW, đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức sinh con thứ 3 trở lên không còn bị kỷ luật như trước đây. Sự thay đổi này phần nào tạo ra tâm lý thoải mái hơn trong một bộ phận cán bộ, đảng viên và lan tỏa đến người dân. Khi quy định thay đổi, không ít gia đình đã quyết định sinh thêm con, đặc biệt là mong muốn có con trai.

Chị H.N.M, phường Lương Văn Tri chia sẻ: Là đảng viên, tôi hiểu rất rõ chính sách dân số, mỗi gia đình chỉ nên dừng lại ở 2 con để có điều kiện chăm sóc, nuôi dạy tốt hơn. Tuy nhiên, xuất phát từ mong muốn cá nhân và gia đình, vợ chồng tôi vẫn quyết định sinh thêm con thứ ba, với hy vọng sau này khi về già sẽ có các con thay nhau chăm sóc. Trước đây, nếu sinh con thứ ba thì sẽ bị xem xét kỷ luật nên tôi còn e ngại, nhưng nay quy định không còn xử lý kỷ luật nữa nên tâm lý cũng thoải mái hơn.

Tình trạng sinh con thứ 3 trở lên để lại nhiều hệ lụy. Trước hết là làm gia tăng áp lực đối với công tác dân số, ảnh hưởng đến mục tiêu nâng cao chất lượng dân số và cân bằng giới tính khi sinh. Trước thực trạng trên, việc đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức để giảm sinh con thứ 3 trở lên là yêu cầu cấp thiết, nhằm thay đổi tư duy, thói quen sinh đẻ và góp phần đưa công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình đi vào chiều sâu, bền vững.

Bà Vũ Vân Anh, Phó Trưởng Phòng Dân số, Sở Y tế cho biết: Để giảm tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên, trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tham mưu với lãnh đạo Sở Y tế ban hành các văn bản đề nghị các ngành, đoàn thể, chính quyền cơ sở triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó tăng cường các hoạt động truyền thông với hình thức đa dạng như: qua báo chí, mạng xã hội, truyền thanh cơ sở, tuyên truyền miệng… các nội dung tuyên truyền sẽ tập trung vào các đối tượng chính gồm: các cặp vợ chồng đang trong độ tuổi sinh đẻ, cán bộ, đảng viên… qua đó nhằm thay đổi nhận thức cho người dân, nhất là vùng sâu, vùng xa, nơi tư tưởng đông con vẫn còn nặng nề. Đồng thời, mở rộng dịch vụ kế hoạch hóa gia đình, tạo điều kiện để người dân tiếp cận thuận lợi các biện pháp tránh thai an toàn, hiệu quả. Bên cạnh đó, việc phát huy vai trò gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên cũng rất quan trọng, để từ đó tạo sức lan tỏa, góp phần giảm tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên trong những năm tới.

Bên cạnh các giải pháp trên, ngành Y tế cũng chú trọng thực hiện các chính sách hỗ trợ theo quy định của Nhà nước. Cụ thể, Nghị định số 39/2015/NĐ-CP ngày 27/4/2015 của Chính phủ quy định chính sách hỗ trợ cho phụ nữ thuộc hộ nghèo là người dân tộc thiểu số khi sinh con đúng chính sách dân số đang được triển khai tại nhiều xã, phường. Đây là biện pháp nhằm khuyến khích các gia đình thực hiện sinh đủ 2 con, không sinh con thứ 3 trở lên, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và giảm gánh nặng về kinh tế cho các hộ nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Việc giảm sinh con thứ 3 trở lên là mục tiêu quan trọng trong công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình. Với mức sinh trung bình của tỉnh hiện đạt 2,22 con/phụ nữ (năm 2024), đã tiệm cận mức sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ), việc hạn chế sinh con thứ 3 không chỉ giúp duy trì mức sinh hợp lý, mà còn trực tiếp nâng cao chất lượng dân số. Đây không chỉ là nhiệm vụ trước mắt mà còn là giải pháp lâu dài, góp phần bảo đảm an sinh xã hội và sự phát triển bền vững của địa phương. Để công tác này đạt hiệu quả, cần sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt của cả hệ thống chính trị, sự gương mẫu đi đầu của đội ngũ cán bộ, đảng viên và trên hết là sự chuyển biến trong nhận thức, tư duy của mỗi gia đình, mỗi người dân, từ đó góp phần nâng cao chất lượng dân số trên địa bàn.