Cảm xúc vỡ òa của 2 gia đình thân nhân liệt sĩ ở Thanh Hóa

Từ mẫu ADN của các thân nhân, bước đầu cơ quan chức năng đã xác định được danh tính 16 liệt sĩ chưa biết tên, trong đó có 2 liệt sĩ quê ở xã Nga An và xã Đông Thành, tỉnh Thanh Hoá. Đây là kết quả bước đầu, minh chứng hiệu quả của Đề án thu nhận mẫu ADN các thân nhân liệt sĩ chưa tìm được hài cốt do Bộ Công an triển khai thực hiện trên toàn quốc.

Ký ức vẹn nguyên

Từ khi danh tính liệt sĩ Trịnh Văn Hai (SN 1952) được xác định chính xác thông qua mẫu ADN của thân nhân, gia đình ông Trịnh Văn Lai (SN 1958, xã Đông Thành, tỉnh Thanh Hoá) tấp nập hàng xóm ra vào, tiếng cười nói từ sáng đến khuya, ai nấy đều mừng cho liệt sĩ và gia đình đã tìm thấy nhau sau bao năm biền biệt biển trời xa cách.

Hôm chúng tôi cùng các đồng chí Công an xã đến nhà, ông Lai bỏ dở việc đồng áng tức tốc chạy về tiếp khách, khi Thiếu tá Vũ Trọng Phúc – Trưởng Công an xã Đông Thành thông báo cơ quan chức năng đã xác định được hài cốt liệt sĩ Trịnh Văn Hai, nước mắt ông Lai và người chị gái cứ thế trào ra không dứt. Chúng tôi hiểu, đó là những giọt nước mắt của hạnh phúc, nước mắt của niềm tin, hi vọng bao năm nay đã trở thành hiện thực.

Ông Lai tâm sự: “Từ hôm nghe tin báo nhưng chưa có giấy tờ chính thức, bản thân tôi và gia đình vừa mừng, vừa lo, mừng là có tin đã tìm thấy anh trai (liệt sĩ Trịnh Văn Hai), lo là nhỡ thông tin không đúng thì hụt hẫng lắm. Cả đêm qua tôi không ngủ được, cứ trằn trọc mãi, thấp thỏm chờ đến mai để gặp các anh Công an xã nhận thông báo thì mới an tâm được. Bây giờ thì niềm tin và hi vọng của gia đình của tôi đã trở thành hiện thực, chúng tôi cảm ơn Đảng, Nhà nước và Bộ Công an đã quan tâm đến các liệt sĩ và thân nhân liệt sĩ. Nói thật, nếu không có sự quan tâm của Đảng, Nhà nước thì chúng tôi bất lực, không biết đường nào mà tìm, đưa anh trai về quê hương”.

Năm nay đã ngoài 90 tuổi, bà Trịnh Thị Mệch (xã Đông Thành, tỉnh Thanh Hoá) vẫn nhớ như in hình ảnh người em trai (liệt sĩ Trịnh Văn Hai) từ ngày đầu nhập ngũ. “Nó mới học xong lớp 10 chưa đủ 18 tuổi thì xung phong đi bộ đội, đang còn trẻ lắm, đã biết gì đâu, nghe anh con bác họ đi bộ đội nó thích lắm cũng xung phong đi, người thấp bé, phải đi dép cao su độn cao, thêm mấy vốc sỏi vào túi áo, túi quần để đủ cân đi khám tuyển. Thời đó bao cấp nghèo đói, khó khăn vô cùng, đêm trước khi nhập ngũ, Đoàn thanh niên nấu một nồi cháo lươn liên hoan, mỗi anh lính mới húp mấy bát cháo để mai lên đường, chứ có được bát cơm nào đâu...”.

Kể đến đây tim bà Mệch nghẹn lại, bà tự lấy tay vỗ vỗ vào ngực mình, mắt ngước nhìn di ảnh người em trai trên ban thờ, hai hàng nước mắt cứ thế trào ra không dứt. Bà Mệch kể tiếp, liệt sĩ Trịnh Văn Hai vào chiến trường được hơn một năm thì hy sinh khi đang chiến đấu, gia đình càng xót xa hơn khi hai anh em họ cùng đi lính một ngày, một đơn vị nhưng anh con bác tìm được hài cốt đưa về còn liệt sĩ Hai tìm mãi không thấy đâu!

“Bố tôi mất sớm, một mình mẹ nuôi 4 đứa con, khi còn sống, mẹ tôi cứ đau đáu mãi, sầu phiền, thương em hy sinh khi tuổi đời còn quá trẻ. Trước khi mất, mẹ tôi trăng trối mấy chị em cố gắng đi tìm, đưa em Hai về quê với tiên tổ, với bố mẹ nhưng biển trời bao la như vậy, biết tìm em nơi nào? Không có sự quan tâm của Đảng, Nhà nước thì chưa biết bao giờ gia đình tôi mới tìm được em! Bây giờ, dù khó khăn đến mấy, dù bán cả nhà, chúng tôi cũng quyết tâm đưa bằng được em vể với quê hương, với gia đình, tiên tổ…”, bà Mệch quả quyết.

Bao nhiêu năm tìm kiếm, chờ đợi trong vô vọng thì nay gia đình thân nhân liệt sĩ Trịnh Quang Lâm (SN 1952, xã Nga An, tỉnh Thanh Hoá) đã may mắn được đón nhận niềm vui khi được cơ quan chức năng xác định chính xác danh tính hài cốt liệt sĩ thông qua mẫu ADN. Bà Trịnh Thị Hồng (SN 1953, xã Nga An, tỉnh Thanh Hoá), em gái liệt sĩ Trịnh Quang Lâm, bùi ngùi: “Năm ấy bố mẹ không cho đi, xã cũng không gọi, vì gia đình đã có anh trai là liệt sĩ (liệt sĩ Trịnh Quang Hữu) nhưng anh Lâm vẫn xung phong đi bộ đội. Anh ấy còn động viên bố mẹ và gia đình là chỉ đi lính Hải quân, huấn luyện rồi ở Hải Phòng, chứ không vào Nam chiến đấu nên mọi người cứ yên tâm. Thế nhưng sau khi huấn luyện xong thì đơn vị chuyển vào Nam đánh Mỹ và anh ấy đã không còn trở về nữa…”.

Bà Hồng kể: “Anh Hữu hy sinh chưa biết ở đâu thì gia đình lại nhận được Giấy báo tử của anh Lâm, bố mẹ tôi như chết lặng, sầu phiền, đổ bệnh nhiều năm rồi mất sớm. Cũng vì anh Lâm hy sinh mà mẹ tôi từ người phụ nữ lạc quan hay nói cười đã trở nên bẳn tính, bà phát điên vì thương nhớ con nên toàn bộ những giấy tờ, ảnh liên quan đến anh Lâm bà đốt hết, thế nên bây giờ anh Lâm không còn ảnh thờ nữa…”.

Thắp nén hương đứng trước bàn thờ tổ tiên, ông Trịnh Văn Tuấn (SN 1958), em trai liệt sĩ Trịnh Quang Lâm cầu khấn: Mong linh hồn các liệt sĩ “sống khôn, thác thiêng” phù hộ, độ trì cho các gia đình khác may mắn, sớm xác định được danh tính liệt sĩ để kết nối với gia đình, thân nhân.

Mệnh lệnh từ trái tim

Những năm qua, công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ luôn được Đảng, Nhà nước ta xác định là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn" của dân tộc. Để tạo điều kiện thuận lợi cho việc tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, xác định danh tính liệt sĩ một cách chính xác, Bộ Công an đã triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu Căn cước tích hợp dữ liệu thông tin ADN và đề xuất Chính phủ thực hiện Đề án thu thập, phân tích mẫu sinh phẩm ADN của thân nhân liệt sĩ để xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin, theo đúng tinh thần chỉ đạo của Chính phủ và Ban Chỉ đạo quốc gia về tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ.

Trong Đề án có nhiệm vụ thu nhận mẫu ADN từ thân nhân liệt sĩ để xây dựng ngân hàng gen quốc gia, làm cơ sở dữ liệu khoa học để đối chiếu và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ. Theo đó, lực lượng Công an nhân dân được giao nhiệm vụ phối hợp cùng các đơn vị y tế, quân đội, chính quyền địa phương để tiếp cận, thu nhận, giám định mẫu ADN từ thân nhân liệt sĩ trên phạm vi cả nước. Việc thu mẫu ADN được thực hiện một cách khoa học, nghiêm ngặt, đúng quy trình và hoàn toàn miễn phí, trong đó ưu tiên lấy mẫu của mẹ đẻ liệt sĩ và người thân bên ngoại của liệt sĩ, bởi đây là gen trực hệ theo huyết thống, cho độ chính xác cao. Từ đây đã mở ra cơ hội mới để hàng trăm nghìn liệt sĩ “chưa biết tên” sẽ sớm được “xác thực” đầy đủ, chính xác danh tính.

Hiện nay trên cả nước còn khoảng 500.000 liệt sĩ chưa xác định được danh tính, trong đó khoảng 200.000 hài cốt chưa quy tập và 300.000 hài cốt đã an táng nhưng thiếu thông tin. Riêng địa bàn tỉnh Thanh Hóa, có 37.720 liệt sĩ chưa xác định được thông tin với tổng số 39.137 trường hợp thân nhân cần thu nhận mẫu ADN.

Để triển khai Đề án, Công an tỉnh Thanh Hoá đã phối hợp với Sở Nội vụ, các tổ chức chính trị xã hội để rà soát, xác minh, thu thập, làm sạch thông tin thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính, cập nhật dữ liệu trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Trong đợt cao điểm lần thứ nhất diễn ra từ ngày 12/5 đến 16/5, Công an tỉnh Thanh Hoá và các lực lượng chức năng đã thu nhận được 933 mẫu ADN đối với các trường hợp là mẹ đẻ liệt sĩ và một trường hợp là thân nhân cận huyết thống bên ngoại của liệt sĩ. Đây là những mẫu ADN vô cùng quý giá nhằm làm phong phú hơn những thông tin, dữ liệu khoa học để đối chiếu, so sánh với dữ liệu ADN liệt sĩ, từ đó tìm ra danh tính của các liệt sĩ, thắp lên niềm hi vọng của các gia đình trong hành trình tìm kiếm hài cốt liệt sĩ.

Và minh chứng rõ ràng nhất là bước đầu cơ quan chức năng đã xác định chính xác 2 trường hợp, liệt sĩ Trịnh Quang Lâm (xã Nga An) và liệt sĩ Trịnh Văn Hai (xã Đông Thành) thông qua mẫu ADN. Kết quả bước đầu mang nhiều ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện tinh thần “đền ơn đáp nghĩa”, tri ân những người đã hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, đồng thời khẳng định vai trò quan trọng của lực lượng Công an trong hành trình kết nối quá khứ - hiện tại - tương lai bằng trái tim và trách nhiệm.

Công an tỉnh Thanh Hóa đang tiếp tục mở đợt cao điểm triển khai thu nhận mẫu ADN cho thân nhân liệt sĩ chưa xác định được thông tin trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa lần thứ 2. Chiến dịch triển khai 18ngày (từ 3/7 đến 20/7), tại 166 xã, phường trên địa bàn tỉnh với sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị và sự hưởng ứng tích cực của đông đảo gia đình các thân nhân liệt sĩ.

Trong đợt cao điểm lần này, Công an tỉnh Thanh Hoá phấn đấu thu nhận thành công 35.626 mẫu ADN để phục vụ cập nhật dữ liệu ngân hàng gen và đối chiếu, so sánh tìm ra danh tính của các liệt sĩ còn chưa biết tên.Để công tác thu nhận đạt hiệu quả cao, các đơn vị, lực lượng Công an trong tỉnh thành lập các tổ công tác, chuẩn bị đầy đủ, chu đáo các trang thiết bị, điều kiện cơ sở vật chất để tích cực, chủ động phối hợp với các lực lượng chức năng rà soát, lập danh sách, thu thập đầy đủ, chính xác thông tin thân nhân liệt sĩ phục vụ xây dựng dữ liệu thông tin, cập nhật thông tin ADN vào Cơ sở dữ liệu Quốc gia về dân cư. Bên cạnh việc trực tiếp đến từng nhà để thu nhận mẫu ADN đối với các trường hợp già yếu, neo đơn, Công an tỉnh Thanh Hóa đã triển khai nhiều tổ công tác, phân chia địa bàn để thu nhận tập trung.

Người lính hy sinh vì Tổ quốc là vinh quang, là vinh dự tự hào của các gia đình, thân nhân liệt sĩ. Sẽ là bớt phần xót xa nếu hài cốt liệt sĩ được xác định danh tính, được trở về quê hương với niềm mong mỏi, nhớ thương của người thân. Với mệnh lệnh từ trái tim, các chiến sĩ Công an tỉnh Thanh Hoá đã và đang nỗ lực hết sức, viết tiếp hành trình thu nhận mẫu ADN đợt 2, đảm bảo hoàn thành đúng tiến độ, mục tiêu đề ra.