Bộ trưởng Phạm Vũ Luận: Lực lượng viết sách giáo khoa rất mỏng

Chiều 11-11, Quốc hội thảo luận tại tổ về Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.

Bộ tham gia soạn sách là “vừa đá bóng vừa thổi còi”

Đại biểu Huỳnh Minh Thiện (TP Hồ Chí Minh) đồng ý với chủ trương một chương trình nhiều bộ sách giáo khoa để bảo đảm tính đa dạng, phù hợp vùng miền, tính xã hội hóa.

Tuy nhiên, đại biểu này không đồng tình phương án Bộ Giáo dục – Đào tạo tổ chức biên soạn một bộ, các tổ chức cá nhân biên soạn các bộ khác.

“Bộ Giáo dục – Đào tạo nên tập trung định hướng giáo dục, quản lý Nhà nước, ban hành văn bản, kiểm tra xử lý…Bộ quản lý mà tham gia soạn sách thì là vừa đá bóng vửa thổi còi”, đại biểu Huỳnh Minh Thiện nói.

Ông cho rằng, Bộ vừa soạn vừa quản lý thì Bộ không thể đánh giá sách mình yếu. Bộ soạn thì các phòng giáo dục, sở giáo dục phải dùng, do đó tính khách quan không có. Bộ soạn lấy ngân sách nhà nước, nếu các trường không dùng sẽ gây lãng phí tiền biên soạn.

Đại biểu Võ Thị Dung (TP Hồ Chí Minh) cũng ủng hộ phương án để xã hội hóa. Theo đại biểu này, Bộ nên chủ trì định hướng quản lý, tổ chức thẩm định chứ không tham gia biên soạn, sẽ không khách quan.

Còn đại biểu Hoàng Ngọc Dũng (Sơn La) thì e ngại khi có nhiều bộ SGK, sẽ xuất hiện tâm lý e ngại chọn SGK do các cá nhân, tổ chức biên soạn mà các trường, cha mẹ học sinh sẽ chon SGK của Bộ. Vì thế, đại biểu này đề nghị cân nhắc việc dành nguồn lực cho biên soạn nhiều bộ SGK.

Đề án SGK chưa có tính kế thừa

Đại biểu Huỳnh Minh Thiện (TP Hồ Chí Minh) đề nghị đánh giá bộ SGK hiện hành, giữ cái phù hợp, thay cái không phù hợp. Nếu làm lại toàn bộ rất lãng phí.

Đồng tình với ý kiến này, đại biểu Võ Thị Dung (TP Hồ Chí Minh) cho rằng việc xây dựng đề án không có tính kế thừa, đây là một một SGK mới. “Có đến mức phải xây dựng lại hoàn toàn chương trình hay toàn bộ bộ SGK không?”, đại biểu này đặt câu hỏi.

Đại biểu Dung còn cho rằng ngoài đánh giá cần phải dự báo được nếu thực hiện đề án thì tác động xã hội sẽ tác động như thế nào, vì liên quan đến hơn 20 triệu học sinh và phụ huynh. Đặc biệt là kết quả đổi mới sẽ tác động thế nào tới nền giáo dục, sự phát triển của nước nhà.

Lộ trình, băn khoăn ở chỗ thay đổi luôn vậy mà không có thí điểm. Năm 2018-2019 sẽ áp dụng đại trà. Theo cá nhân tôi nên có bước cẩn trọng trong bước này. Không nên một bước áp dụng đại trà luôn, cần bước thí điểm.

Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (TP Hồ Chí Minh) cũng đồng tình đề án thì chưa có tính kế thừa. Cái nào xây dựng, cái nào thay đổi, cái nào bổ sung? Nên tính toán cụ thể, cập nhật từng năm một. Bà Lan cho rằng, có khoảng 5 bộ SGK là vừa.

Thảo luận tại tổ Đoàn TP Hồ Chí Minh chiều 11-11.

Tối đa có bốn bộ sách giáo khoa

Tiếp thu ý kiến của các đại biểu, Bộ trưởng GD-ĐT Phạm Vũ Luận cho biết, Đề án này chỉ đưa ra những nội dung, nguyên tắc căn bản để QH quyết định chủ trương nên không nói hết được những băn khoăn, thắc mắc của đại biểu, còn kịch bản triển khai sẽ rất chi tiết.

Bộ trưởng cho biết: “Trong Đề án không khẳng định được bao nhiêu bộ sách, nhưng chúng tôi tính toán theo điều kiện thực tiễn số lượng người có thể viết được thì lạc quan nhất là có khoảng bốn bộ. Dự toán kinh phí thẩm định cũng là bốn bộ”.

Khẳng định này được Bộ trưởng đưa ra qua kinh nghiệm ba, bốn lần viết SGK, cho thấy lực lượng tham gia viết SGK không nhiều. Trong số những người có kinh nghiệm viết SGK thì không phải ai cũng tham gia, có những người do điều kiện công tác không tham gia được. Thêm nữa, một số chính sách đãi ngộ liên quan viết SGK rất thấp nên không khuyến khích người tham gia viết.

Bộ trưởng cũng khẳng định, lần làm sách này không giống những lần trước mà theo phương pháp khác. Những lần trước viết sách theo hướng truyền thụ kiến thức một chiếu, làm bài tập và học thuộc, viết theo lời thầy, lời thầy giảng là chân lý, nếu viết thiếu, không đúng ý thầy thì điểm thấp. Bây giờ chúng ta chuyển sang cách viết sách chú trọng phát triển phẩm chất và năng lực sáng tạo. Bộ đang tập huấn cho rất nhiều thầy cô giáo, chuyên gia giáo dục, lực lượng tham gia viết sách về vấn đề này và tiếp cận các bộ sách thế giới đã làm tương tự.

Bộ cũng đã động viên các chuyên gia tham gia viết sách, không phải lo sách viết ra Bộ GD-ĐT không dùng, mà lo có ai viết không, viết có bảo đảm chất lượng không.

Bộ trưởng cũng giải thích rằng, Bộ không hề vừa đá bóng vừa thổi còi như ý kiến một số đại biểu. Từ trước đến nay, chưa bao giờ Bộ tham gia trực tiếp viết SGK cả mà chỉ tổ chức việc viết SGK.

“Chúng tôi phải tập hợp các thầy cô giáo, các nhà khoa học, văn hóa và những người uy tín trong ngành có khả năng viết sách để tham gia viết. Và trên thực tế chúng tôi vẫn giao cho NXB Giáo dục làm chứ không đứng ra làm”, Bộ trưởng phân trần.

Về phương án Bộ GD-ĐT chủ động tổ chức biên soạn một bộ SGK, Bộ trưởng cho biết vì thực tế cho thấy không có nhiều người sẵn sàng viết sách, có nhiều người nói rất giỏi nhưng viết ra bộ sách không dùng được, mà khi có Nghị quyết của QH, cũng là lúc Bộ phải tiến hành theo đúng lộ trình về thời gian, vì thế việc Bộ tổ chức biên soạn sách là để chủ động cho đúng tiến độ.

Nhiều đại biểu cho rằng Bộ vừa biên soạn vừa thẩm định sách, rồi thẩm định thêm sách của các tổ chức, cá nhân khác biên soạn, nghĩa là vừa đá bóng vừa thổi còi và giành hết chỗ, không còn chỗ cho các nhóm tác giả viết sách. Bộ trưởng Phạm Vũ Luận khẳng định, việc Bộ GD-ĐT biên soạn hay không biên soạn một bộ sách không ảnh hưởng gì đến bộ sách khác. Việc thẩm định cũng không phải Bộ mà bao gồm các nhà giáo, nhà khoa học, chuyên gia, các nhà hoạt động văn hóa có uy tín… do nhiều cơ quan cùng giới thiệu chứ không chỉ Bộ GD-ĐT có trách nhiệm giới thiệu. Danh sách này phải báo cáo Hội đồng quốc gia về giáo dục, Ủy ban Quốc gia về đổi mới giáo dục và có ý kiến của Thủ tướng. Đây là một hội đồng độc lập, không có sự phụ thuộc vào Bộ hay cơ quan bộ ngành nào.

Nếu QH không đồng ý để Bộ GD-ĐT biên soạn một bộ, thì những bộ sách khác cũng sẽ được thẩm định bình đẳng ở hội đồng này, Bộ trưởng nói thêm.

Những bộ sách nào được Hội đồng thẩm định quốc gia thẩm định đạt tiêu chuẩn lưu hành thì Bộ sẽ có quyết định bộ sách đó hợp pháp, được lưu hành, bình đẳng như nhau. Việc lựa chọn bộ sách nào cần phải phù hợp với vùng miền và phải có quy chế để quy định chặt chẽ việc lựa chọn.

“Chúng tôi không lo việc đá bóng thổi còi ở đây mà lo tác động tiêu cực của kinh tế thị trường. Những nhà in sách thường tác động vào nhà trường để hưởng phần trăm. Mặc dù các bộ sách đều tốt cả nhưng có thể nó không phù hợp nhất với địa phương đó”, Bộ trưởng nói.