Bộ Nội vụ đề xuất trao quyền tuyển dụng, sử dụng viên chức cho người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập

Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) do Bộ Nội vụ chủ trì xây dựng hướng vào đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; thu hút, sử dụng, trọng dụng nguồn nhân lực chất lượng cao trong đơn vị sự nghiệp công lập. Đáng chú ý là người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập được tự chủ quyết định việc tuyển dụng, quản lý, sử dụng viên chức, người lao động thuộc thẩm quyền quản lý theo mức độ tự chủ.

Phân loại đơn vị sự nghiệp công lập còn nhiều hạn chế

Theo đánh giá của Bộ Nội vụ tại Dự thảo Tờ trình trong hồ sơ thẩm định Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi), Luật Viên chức năm 2010 được sửa đổi, bổ sung năm 2019 đã bộc lộ một số hạn chế, cần được nghiên cứu sửa đổi cho phù hợp với giai đoạn mới. Chẳng hạn như, còn thiếu quy định viên chức được xem xét loại trừ, miễn hoặc giảm nhẹ trách nhiệm nếu có sai sót, thiệt hại khi thực hiện đề xuất đổi mới, sáng tạo.

Thực tiễn cũng cho thấy, các quy định về tuyển dụng viên chức hiện nay chưa phù hợp với yêu cầu đổi mới mạnh mẽ về tổ chức bộ máy và về quản lý nguồn nhân lực để đáp ứng yêu cầu tạo sự liên thông, linh hoạt giữa khu vực công và khu vực tư, đặc biệt là thu hút, trọng dụng người có kinh nghiệm, có tài năng tham gia vào khu vực công lập.

Cơ chế thi tuyển, xét tuyển còn chưa linh hoạt; kết quả chưa phản ánh sát yêu cầu về năng lực chuyên môn của người dự tuyển theo đúng nhu cầu tuyển dụng, chưa có sự phân biệt để bảo đảm tính chủ động, năng động đối với các loại hình đơn vị sự nghiệp tự chủ khác nhau, đặc biệt là đối với đơn vị tự chủ nhóm 1 và đơn vị tự chủ nhóm 2.

Đáng chú ý, việc phân loại mô hình đơn vị sự nghiệp công lập theo mức độ tự chủ tài chính là cần thiết, tuy nhiên, chưa phản ánh hết tính chất từng loại hình cung cấp dịch vụ công theo chức năng, nhiệm vụ và theo phương thức cung cấp, từ đó xây dựng chính sách đặc thù đối với mỗi loại hình và tạo ra các bất cập.

Bên cạnh đó, cơ chế quản lý đối với mỗi loại hình cần được tiếp tục đổi mới theo hướng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý đội ngũ viên chức đối với đơn vị sự nghiệp công lập.

Nhà nước chỉ quản lý bằng công cụ quy định về tiêu chuẩn nghề nghiệp, quy chuẩn về đạo đức, quy trình thủ tục về chuyên môn nghiệp vụ, đơn giá dịch vụ. Đối với các nội dung khác, cần phát huy tối đa tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm đối với từng mô hình đơn vị sự nghiệp, đặc biệt là các đơn vị tự chủ nhóm 1, nhóm 2 cần giao toàn quyền về quyết định mô hình tổ chức và nhân sự, bao gồm cả việc bổ nhiệm lãnh đạo tại đơn vị.

Vấn đề này, Nghị quyết số 1157/NQ-UBTVQH15 của Quốc hội đã chỉ rõ: Việc sắp xếp, tổ chức lại các đơn vị sự nghiệp công lập chủ yếu là sáp nhập, hợp nhất cơ học, chưa tính đến đặc thù của một số ngành, lĩnh vực. Vẫn còn tình trạng phân tán, trùng lắp về chức năng, nhiệm vụ, lĩnh vực nghiên cứu của các đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực khoa học và công nghệ; nhiều đơn vị sự nghiệp công lập chậm đổi mới, quản trị nội bộ yếu. Việc hướng dẫn và áp dụng mô hình quản trị như doanh nghiệp đối với các đơn vị sự nghiệp công lập tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư còn lúng túng, chưa hiệu quả.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong tuyển dụng, sử dụng viên chức

Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) gồm 6 Chương, 42 Điều, giảm 20 Điều so với Luật Viên chức hiện hành.

Cùng với hướng đến đổi mới việc tuyển dụng, sử dụng, quản lý viên chức; quyền và nghĩa vụ của viên chức trong đơn vị sự nghiệp công lập, Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) cũng thể chế hóa các chủ trương của Đảng trong việc khuyến khích viên chức đổi mới sáng tạo, dám nghĩ, dám làm; nâng cao đạo đức nghề nghiệp đáp ứng yêu cầu ngày một nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân và xã hội.

Viên chức cũng được đề xuất loại trừ, miễn, giảm trách nhiệm trong các trường hợp sau:

- Đã thực hiện theo đúng quy định về thẩm quyền, trình tự, thủ tục, không vụ lợi trong quá trình thực hiện nhiệm vụ nhưng vẫn gây ra thiệt hại vì lý do khách quan;

- Thực hiện đề xuất về đổi mới, sáng tạo được cơ quan, tổ chức, đơn vị có thẩm quyền cho phép và được cấp có thẩm quyền xác định đã thực hiện đúng chủ trương, có động cơ trong sáng, vì lợi ích chung;

- Do bất khả kháng theo quy định của pháp luật;

- Các trường hợp khác theo quy định của pháp luật và của cấp có thẩm quyền.

Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) cũng tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; thu hút, sử dụng, trọng dụng nguồn nhân lực chất lượng cao trong đơn vị sự nghiệp công lập.

Theo đó, Điều 15 “Căn cứ tuyển dụng viên chức” đề xuất: Việc tuyển dụng viên chức phải căn cứ vào nhu cầu thực tế của đơn vị sự nghiệp công lập, nguồn nhân lực hiện có, danh mục vị trí việc làm và quỹ tiền lương của đơn vị sự nghiệp công lập.

“Thẩm quyền tuyển dụng viên chức” được đề xuất tại Điều 18 như sau: Đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ quyết định việc tuyển dụng; cơ quan quản lý viên chức thực hiện tuyển dụng hoặc phân cấp, ủy quyền thẩm quyền tuyển dụng.